Alergia na aspirynę

Uczulenie na aspirynę i niesteroidowe środki przeciwzapalne nie jest typową reakcją alergiczną związaną z przeciwciałami IgE. Jest to nietolerancja, która powstaje w wyniku zaburzenia metabolizmu kwasu arachidonowego. Występuje zwykle u osób dorosłych, najczęściej po 30. roku życia. Pojawia się zazwyczaj po podaniu leków zawierających salicylany i ich pochodne. Może być również wynikiem spożywania nadmiernej ilości owoców, warzyw, ziół i przypraw, w których naturalnie występują salicylany. U osób uczulonych niepokojące dolegliwości ujawniają się najczęściej po kilkudziesięciu minutach lub kilku godzinach od kontaktu.

Obserwowane objawy są różnorodne. Czasem pojawia się niewielka wysypka, pokrzywka, świąd skóry, obrzęki. Niekiedy są to bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka. Często występują objawy ze strony układu oddechowego: wodnisty wyciek lub blokada nosa, kichanie, łzawienie oczu, skurcz oskrzeli z napadowym kaszlem i dusznością. W ciężkiej nietolerancji może wystąpić wstrząs anafilaktyczny. W przewlekłej postaci choroby najczęściej obserwowany jest stały katar, nawracające polipy nosa oraz tzw. astma oskrzelowa aspirynowa.

Alergię na aspirynę i inne salicylany rozpoznaje się na podstawie wywiadu i typowego obrazu klinicznego. Stosunkowo rzadko wykonuje się badania dodatkowe. Czasami lekarz zleca próby prowokacyjne: donosowe, doustne lub wziewne, które jednak najlepiej przeprowadzić w warunkach szpitalnych.

Po stwierdzeniu uczulenia należy bezwzględnie unikać leków zawierających kwas salicylowy. Trzeba zachować szczególną ostrożność podczas przyjmowania różnych popularnych leków stosowanych przy przeziębieniu, które działają przeciwzapalnie, przeciwbólowo i przeciwgorączkowo. Przeciwwskazana jest oczywiście aspiryna i leki pochodne: Alka-Prim, Profenid, Ibuprofen, Metindol, Diclofenac, Voltaren, Gardan, Tolargin, Pyralgina, Scopolan. Natomiast leki przeciwbólowe i przeciwzapalne dozwolone dla osób z nietolerancją aspiryny to: Paracetamol, Acenol, Apap, Panadol, Coldrex, Benalgin, Arechina.

Przy dużej nadwrażliwości na salicylany należy unikać nie tylko pewnych leków, lecz również środków spożywczych bogatych w naturalny kwas salicylowy. Zawierają go zioła (mięta, tymianek, estragon, rozmaryn, koper, szałwia, oregano, majeranek, bazylia), przyprawy (anyż, pieprz, cynamon, kminek, curry, gałka muszkatołowa), warzywa (brokuły, cykoria, ogórki, pomidory, rzodkiew, szpinak, oliwki), owoce (jabłka, wiśnie, winogrona, porzeczki, nektarynki, pomarańcze, brzoskwinie, morele, śliwki, maliny, truskawki) oraz wino i piwo.

Niestety astma oskrzelowa, nawet kiedy unika się typowych leków i stosuje właściwą dietę, często ma charakter przewlekły i zazwyczaj wymaga intensywnej steroidoterapii. Przy nadwrażliwości na aspirynę można próbować odczulania, podając stopniowo wzrastające dawki leku. Skuteczność tego leczenia jest jednak ograniczona.

Ewa Najberg Alergolog Idziemy nr 44 (476), 2 listopada 2014 r.