Atypowe zapalenie płuc

fot. pexels.com

Klasyczne zapalenie płuc, u dzieci wymagające często leczenia w szpitalu, związane z gorączką, kaszlem, pogorszeniem stanu ogólnego, dusznością, osłabieniem, jest wywoływane przez bakterie z grupy pneumokoków. Nazwę atypowe zapalenie płuc wprowadzono w latach 60. XX w. na określenie pozaszpitalnych zapaleń płuc o nieznanej wtedy przyczynie, których przebieg był całkowicie odmienny.

Najczęściej atypowe zapalenie płuc wywołuje Mycoplasma pneumoniae, jedna z najmniejszych bakterii Gram-ujemnych, „grzybopodobnych” (mycos – grzyb i plasma – forma). Występują one powszechnie w przyrodzie i wchodzą w skład flory bakteryjnej jamy ustnej. Są bardzo małych rozmiarów i brak im ściany komórkowej, co czyni je naturalnie odpornymi na klasyczne antybiotyki (amoksycyliny).

Zachorowania występują głównie jesienią i zimą, po zakażeniu drogą kropelkową zwłaszcza w środowiskach zamkniętych – stąd lawinowe zachorowania u dzieci szkolnych, przedszkolnych i ich żłobkowego rodzeństwa. Objawy rozwijają się wolno, 2–3 tygodnie; początkowo długo utrzymuje się nieżyt nosa, ból gardła, zapalenie ucha. Często towarzyszą im bóle głowy i osłabienie. Charakterystyczny jest suchy napadowy kaszel przypominający koklusz (krztusiec), z trudnością w odkrztuszaniu wydzieliny, aż do wymiotów. Z innych objawów mogą wystąpić plamiste przelotne wysypki oraz zaburzenia rytmu serca, a nawet zapalenie mięśnia sercowego.

Lekarz, badając dziecko przez dłuższy czas, nawet przy pojawiającej się duszności, nie stwierdza zmian słuchowych nad płucami. Dopiero po tygodniu–dwóch pojawiają się dyskretne furczenia i trzeszczenia, a kaszlące dziecko mówi, że czuje się dobrze. Rodzice uważają, że trzeci lekarz był najmądrzejszy, bo rozpoznał zapalenie płuc! A to czas ujawnił zmiany osłuchowe lub zmusił kolejnego badającego do prześwietlenia płuc. Często u pacjentów bez zmian osłuchowych stwierdzane są zaskakująco duże zmiany w RTG klatki piersiowej, a w badaniach krwi nie ma żadnych odchyleń.

Skuteczne w leczeniu zapaleń atypowych są antybiotyki makrolidowe. Najstarsza erytromycyna i nowsze pochodne: klarytromycyna i azytromycyna, które lepiej przenikają do tkanek i dają mniej objawów ubocznych ze strony przewodu pokarmowego. Antybiotyki makrolidowe są bardzo niesmaczne, ale mają bardzo pozytywne działanie na układ odpornościowy dziecka oraz działanie przeciwzapalne. Leczenie powinno trwać 3 tygodnie, minimum 10 dni. Jeżeli rodzic skróci ten czas, może spodziewać się nawrotów choroby. Zakażenia drobnoustrojami atypowymi mogą pozostawić nasilony kaszel utrzymujący się kilka miesięcy. Mogą także być czynnikiem ujawniającym i podtrzymującym astmę oraz powodować napady świszczącego oddechu u dzieci. Aby tego uniknąć, pediatrzy stosują podczas leczenia i po nim inhalacje ze sterydu (Budesonid). Każdy kaszel, nawet u dziecka w dobrym stanie, wymaga konsultacji lekarskiej.

Idziemy nr 48 (839), 28 listopada 2021 r.