Większości z nas swędzenie ciała nie kojarzy się z groźnymi chorobami i słusznie. Świąd najczęściej jest objawem jakiegoś patologicznego procesu dotyczącego skóry. Może być to skutek ukąszenia przez owada, uczulenia czy kontaktu z drażniącym materiałem. Także choroby skóry – bakteryjne, wirusowe i grzybicze – mogą powodować jej swędzenie. W niektórych przypadkach świądowi towarzyszy także ból. Znaczne wysuszenie skóry może powodować jej łuszczenie i swędzenie.
W wielu przypadkach miejsce pojawienia się świądu pozwala podejrzewać jego przyczynę. I tak świąd skóry głowy może, poza nadmiernym wysuszeniem, sugerować łupież lub grzybicę. Nie można też zapominać o wciąż występującej – zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży – wszawicy. Świąd dłoni i typowe zmiany na skórze, szczególnie między palcami, może być spowodowany przez świerzb. Także grzybica dłoni lub stóp może powodować świąd.
Świąd w okolicy odbytu jest typowy dla hemoroidów, podobne dolegliwości mogą powodować owsiki lub zakażenie bakteryjne.
Może on występować w wielu chorobach ogólnoustrojowych. Jest częstą skargą pacjentów z żółtaczką. Spowodowany jest wówczas podwyższonym poziomem bilirubiny we krwi. Także choroby nerek, szczególnie mocznica oraz choroby tarczycy mogą być przyczyną uciążliwego świądu. Świąd nierzadko jest pierwszym objawem, z jakim do lekarza zgłaszają się pacjenci z cukrzycą. Na ogół jest on ograniczony do pewnych okolic na przykład sromu, ale u niektórych osób, szczególnie starszych, może dotyczyć całego ciała. Świąd pojawia się także u pacjentów z nowotworami.
Świąd może mieć też podłoże psychiczne. Często zaczynamy się drapać po wiadomości, że ktoś – z kim mamy lub mieliśmy kontakt – ma świerzb lub wszawicę. Niektóre choroby psychiczne, na przykład urojenia dotyczące chorób pasożytniczych skóry bywają podłożem stałego uczucia swędzenia. Trzeba także pamiętać, że niektóre leki mogą być przyczyną świądu.
Świąd nie zawsze jest objawem patologicznym. Na pewnym etapie gojenia się ran jest objawem pożądanym, jednak każdy uporczywy świąd wymaga diagnostyki lekarskiej.
Postępowanie będzie bardzo różne: począwszy od zaniechania działań jak po ukąszeniu komara, przez usunięcie przyczyny jak w przypadku uczulenia czy zakażeń do leczenia przewlekłych chorób. W każdym przypadku intensywne drapanie może powodować zranienia naskórka – tzw. przeczosy, które często są przyczyną zakażenia.
Niezależnie od przyczyny, wielu chorym ulgę przynosi stosowanie maści zawierającej mentol. U niektórych pacjentów stosuje się maści zawierające sterydy i antybiotyk. Także delikatne, najlepiej ziołowe, środki uspokajające przynoszą ulgę.
 | Izabela Pakulska – lekarz |
Co? Gdzie? Kiedy?
