Krztusiec (koklusz) to jedna z dziesięciu chorób zakaźnych najczęściej wywołujących zgon u dzieci.
fot.freepik
W Polsce niemowlęta są chronione szczepieniami, ale u dzieci w wieku 10–14 lat i dorosłych liczba zachorowań rośnie. Od stycznia do kwietnia br. zgłoszono 1680 zakażeń (od 2020 r. było ich kilkaset rocznie)! Trwa epidemia krztuśca w Czechach – od stycznia do maja było 12 239 zakażeń. Chorobę wywołuje bakteria tlenowa Bordetella pertussis, wytwarzająca toksynę krztuścową, która niszczy nabłonek dróg oddechowych, głównie tchawicy, aż do martwicy. Pojawia się gęsty, lepki śluz i krztuszący kaszel. Zakaża drogą kropelkową wyłącznie chory. Czas wylęgania choroby to od 1 do 3 tygodni, a zakaźność sięga 80 proc. w pierwszych 3 tygodniach choroby. Rodzice często zgłaszają się do pediatry, mówiąc, że dziecko „tylko kaszle”. Nieleczone kaszlące dzieci zakażają! Chorobę łatwo zdiagnozować. Aby przerwać łańcuch zakażeń, należy leczyć i izolować chorych do pięciu dni od podania antybiotyku. Przechorowanie krztuśca nie chroni przed kolejną infekcją, choć łagodzi jej przebieg.
Okres nieżytowy trwa tydzień–dwa od zakażenia. Widać grypopodobne objawy z gorączką lub bez i kaszlem początkowo suchym w nocy, potem także w dzień, coraz bardziej napadowym przez kolejne 4–6 tygodni. Napad kończy głęboki świst krtaniowy i chory odkrztusza lepką wydzielinę lub wymiotuje. Po kaszlu są obrzęki i wybroczyny na twarzy i spojówkach, a u niemowląt i małych dzieci – bezdech. Kaszel dzieci jest wyczerpujący, u dorosłych – przewlekły. Po 3–4 miesiącach ustępuje, ale wraca po wysiłku. Choroba wywołuje groźne powikłania neurologiczne u niemowląt: drgawki, obrzęk mózgu, krwawienie wewnątrzczaszkowe, encefalopatię niedotlenieniową. Trwałe powikłania to niepełnosprawność intelektualna, głuchota, padaczka, przepuklina, wypadanie odbytnicy, nietrzymanie moczu, złamania żeber, naderwanie wędzidełka języka, wylewy do spojówek.
Szczepienie skutecznie zapobiega krztuścowi. Tymczasem PZH w 2023 r. podał ponad 87,3 tys. odmów szczepień. Immunizacja chroni przez 10 lat, dlatego dorosłym zaleca się dawki przypominające. Osoby z kontaktu domowego z chorym po spotkaniu twarzą w twarz w odległości <1 m można chronić (chemioprofilaktyka poekspozycyjna) – zwłaszcza niemowlęta i kobiety w trzecim trymestrze ciąży, osoby z niedoborem odporności lub przewlekłą chorobą płuc.
Co? Gdzie? Kiedy?
