Jak powstaje człowiek?

Już sam moment zapłodnienia, czyli połączenia się komórki jajowej i plemnika, jest fascynujący. Jednak zanim to się stanie, wiele musi się wydarzyć. W organizmie kobiety co mniej więcej 28 dni zachodzi proces jajeczkowania, czyli owulacji. Dochodzi wówczas do pęknięcia pęcherzyków Graafa i komórka jajowa zostaje uwolniona do jajowodu. Komórka jajowa jest gotowa do zapłodnienia, ale tylko przez pewien czas – przez mniej więcej 24 godziny. W nasieniu mężczyzny znajduje się ponad milion plemników, ale tylko jeden może przebić osłonę komórki jajowej. Jednak plemnik w czasie przejścia przez drogi rodne kobiety ulega przemianie, tzw. kapacytacji, uzdalnianiu – przed wniknięciem do komórki jajowej traci osłonkę, co powoduje jego aktywację. Tak dzieje się nie tylko u człowieka, ale u wszystkich ssaków.

Jeśli dojdzie do zapłodnienia, zacznie się wydzielanie hormonu, który uniemożliwi kolejną owulację. Pęcherzyk Graafa po uwolnieniu jajeczka wytwarza progesteron – hormon, który umożliwia wszczepienie zapłodnionego jaja w śluzówkę macicy. Zapłodnione jajo około 10.-12. dnia zagnieżdża się w macicy. Od tej chwili mówi się o okresie zarodkowym. Pojawiają się komórki uszeregowane w trzy warstwy, tzw. listki zarodkowe. Z nich w przyszłości powstaną poszczególne narządy. Szybko następują kolejne procesy. Tak szybko, że już w 4. tygodniu zarodek ma około 4 mm długości. Od 5. tygodnia zaczyna się okres płodowy. W 7. tygodniu dobrze widać głowę, widać mózg i bijące serce, widać też zawiązki kończyn. W 8. tygodniu długość dochodzi do 3 cm, główne narządy są już wytworzone: mózg, serce, wątroba i nerki. Pojawiają się pierwsze ruchy, których kobieta jeszcze nie czuje. W trzecim miesiącu ciąży można już określić płeć. Pojawiają się paznokcie i powieki.

Ciąża u kobiety trwa 9 miesięcy. Ten okres podzielony jest na 3 trymestry. W pierwszym, czyli do 13. tygodnia ciąży, powstają główne narządy, w drugim (od 14. do 26. tygodnia) narządy te ulegają udoskonaleniu, ruchy dziecka są już wyraźne. Trzeci trymestr, czyli okres od 27. tygodnia do porodu, to czas przygotowania do porodu.

Ten podział ma znaczenie praktyczne, na przykład wiadomo, jakich leków nie należy stosować w poszczególnych trymestrach. Dziecko najbardziej narażone jest w pierwszym trymestrze, kiedy powstają narządy. W szóstym miesiącu płód ma ok. 30 cm, waży 600 g. Od siódmego miesiąca szansa na przeżycie dziecka w razie przedwczesnego porodu z każdym dniem jest większa. Dzieje się tak, ponieważ w siódmym miesiącu dochodzi do intensywnego rozwoju mózgu.

Okres tuż przed porodem, sam poród i pierwsze chwile życia to kolejny niezwykły czas. O tym za tydzień.

Izabela Pakulska – lekarz Idziemy nr 50 (482), 14 grudnia 2014 r.