Wśród makroelementów obecnych w organizmie ważne miejsce zajmują potas i sód. Badanie stężenia obu tych substancji jest często zlecane przez lekarzy.
fot. pexels.com
Dzieje się tak dlatego, że zarówno niedobór, jak i nadmiar każdego z tych pierwiastków może być niebezpieczny.
Dzienne zapotrzebowanie na potas jest duże, wynosi około 4 tys. mg. Prawidłowe stężenie potasu w surowicy wynosi 3,5–5,5 mmol/l. Wartości odbiegające od tej normy nazywane są wartościami krytycznymi.
Potas wpływa na przewodnictwo nerwowo-mięśniowe, na gospodarkę wodno-elektrolitową oraz kwasowo-zasadową. Niedobór potasu (hipokaliemia) najczęściej kojarzy się z kurczami mięśni, drętwieniem kończyn (na ogół towarzyszy takim dolegliwościom także niedobór magnezu) oraz zaburzeniami rytmu serca, czasem groźnymi. Uczucie zmęczenia i senność także mogą być spowodowane zbyt niskim poziomem potasu. Trzeba pamiętać, że potas wpływa na skurcz wszystkich mięśni, także tych, które wchodzą w skład naczyń krwionośnych czy przewodu pokarmowego, dlatego jego niedobór może objawiać się podwyższonymi wartościami ciśnienia tętniczego, a nawet zaparciem.
Do niedoboru potasu może dojść na skutek przyjmowania niektórych leków odwadniających czy przeczyszczających. Także alkohol (szczególnie piwo) i kawa mogą obniżać poziom potasu – też działają moczopędnie. Również insulina obniża poziom potasu w surowicy, powodując, że ten pierwiastek przedostaje się z surowicy do wnętrza komórek. Stężenie potasu zmniejszają także niektóre leki rozszerzające oskrzela czy katecholaminy. Z kolei niektóre choroby nadnerczy i nerek przyczyniają się do większej utraty potasu z moczem. Inną częstą przyczyną są biegunki i wymioty – przy wymiotach w dużej ilości tracone są również chlorki. Rzadko przyczyną zbyt niskiego poziomu potasu jest niewystarczająca podaż w diecie. Jednak jeśli potasu we krwi jest za mało, warto go uzupełnić, stosując produkty bogate w ten pierwiastek. Należą do nich: pomidory, dynia, jarmuż, soja, fasola biała, groch, szpinak, kapusta, brukselka, ziemniaki, awokado, morele, banany, kiwi, grzyby (boczniaki), kasza gryczana, orzechy.
Nieco rzadziej występuje nadmiar potasu, nazywany hiperkaliemią. Przyczyną mogą być leki zmniejszające wydalanie potasu z moczem, stosowane u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym czy niewydolnością krążenia, oraz leki przeciwbólowe. Nadmierna podaż potasu, szczególnie w postaci suplementów, może być bardzo niebezpieczna u osób z niewydolnością nerek, u których poziom potasu zwykle jest podwyższony. Inną przyczyną hiperkaliemii jest uwalnianie potasu z komórek. Tak dzieje się na przykład w przypadku rozpadu guza nowotworowego czy w sepsie.
Podwyższony poziom potasu w surowicy może być bardzo niebezpieczny. Szczególnie groźne są zaburzenia pracy serca, może dochodzić zarówno do groźnych arytmii, jak i do zatrzymania pracy serca.
Zarówno podwyższony, jak i obniżony poziom potasu we krwi wymaga nie tylko dostosowania diety, ale także diagnostyki i leczenia.
Co? Gdzie? Kiedy?
