Gromadzenie środków na przyszłą emeryturę w Polsce odbywa się na trzech poziomach.
fot. pexels.com
Pierwszy to środki gromadzone w ZUS; to powszechny system, nie można z niego zrezygnować. Część osób miała obowiązek przystąpić do otwartego funduszu emerytalnego. A trzeci filar to tzw. środki gromadzone i inwestowane m.in. w ramach indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego (IKZE).
Z tym trzecim filarem – ale tylko w zakresie wpłat na IKZE – jest powiązana ulga podatkowa. Środki wpłacone na rachunek IKZE podatnicy mogą odliczyć w rocznym zeznaniu podatkowym. Wysokość wpłat jest limitowana i powiązana z wartością prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia brutto w gospodarce.
Podatnik może odliczyć sumę składek wpłaconych na IKZE w roku podatkowym. Z preferencyjnych zasad naliczania podatku mogą skorzystać posiadacze rachunku IKZE, którzy rozliczają się zarówno samodzielnie, jak i wspólnie z małżonkiem lub jako rodzice samotnie wychowujący dziecko. Nie ma znaczenia źródło przychodów podatnika: umowa o pracę, zlecenie, dzieło czy też prowadzona działalność gospodarcza.
Wpłaty na IKZE nie mogą przekroczyć kwoty, która odpowiada 1,2-krotności (dla osób fizycznych) lub 1,8-krotności (dla osób prowadzących pozarolniczą działalność) przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego na rok podatkowy, określonego w ustawie budżetowej lub ustawie o prowizorium budżetowym lub w ich projektach, jeżeli odpowiednie ustawy nie zostały uchwalone.
Limit wpłat jest zróżnicowany, inny dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz dla tych, którzy rozliczają się w ramach działalności gospodarczej. Dla pierwszej grupy limit ten w 2021 r. wynosi 6310,80 zł (tyle można odliczyć w zeznaniu rocznym). Natomiast w 2022 r. można w ten sposób odłożyć na emeryturę 7106,40 zł. Osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą w 2021 r. mogły wpłacić i odliczyć nie więcej niż 9466,20 zł. Kwota odliczenia w 2022 r. to 10 659,60 zł.
Wpłaty na IKZE, do wysokości rocznego limitu, podatnik może odliczyć: od dochodu opodatkowanego według skali podatkowej, dochodu opodatkowanego podatkiem liniowym (19 proc.) albo od przychodu, który jest opodatkowany ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.
Jak w przypadku każdej ulgi w podatku wpłaty należy odpowiednio udokumentować. Dowodów tych nie trzeba dołączać do zeznania podatkowego, ale urząd skarbowy może o nie poprosić. Warto mieć więc potwierdzenia przelewów – z danymi osobowymi, danymi instytucji, która otrzymała środki, oraz wysokością składki i tytułem przelewu.
Odliczenie wpłat na IKZE w zeznaniu podatkowym to nie jedyna korzyść z tej formy oszczędzania na emeryturę. Oszczędności zgromadzone na IKZE są również zwolnione z tzw. podatku Belki. Warunki to wypłata środków po ukończeniu 65. roku życia i wpłaty na konto co najmniej przez 5 lat. Środki zgromadzone na IKZE można wypłacić wcześniej, jednak wypłaconą kwotę trzeba rozliczyć w PIT za dany rok i zapłacić podatek dochodowy.