15 VIII 1882: Zmarł Karol Miarka

Był jednym z najwybitniejszych polskich działaczy społecznych na Górnym Śląsku, zdecydowanym przeciwnikiem Kulturkampfu. Karol Miarka, nauczyciel, pisarz, publicysta i wydawca „Katolika”, zmarł w Cieszynie 15 sierpnia 1882 r. Miał niespełna 57 lat. Pochodził z Pielgrzymowic k. Pszczyny, gdzie urodził się w 1825 r. w rodzinie nauczyciela i organisty Antoniego Miarki oraz Karoliny z d. Borówka. W 21. roku życia ukończył w Głogówku seminarium dla nauczycieli szkół ludowych. Pracował w kilku szkołach, był też pisarzem gminnym i sędzią polubownym. Wyróżniał się wyjątkowymi zdolnościami pedagogicznymi i wielką wiedzą. Bardzo ważnym wydarzeniem w jego życiu było spotkanie z ks. Bernardem Bogedainem, późniejszym biskupem pomocniczym we Wrocławiu, który jeszcze przed święceniami biskupimi – otrzymał je w 1858 r. – był głównym inspektorem szkolnictwa na Górnym Śląsku. Choć pochodził z rodziny niemieckiej, był zwolennikiem utrzymania języka polskiego w pracy duszpasterskiej na Górnym Śląsku i sam nauczał zarówno w języku niemieckim, jak i polskim.

To on ok. 1853 r. przekonał młodego nauczyciela, Karola Miarkę, by wyzbył się uprzedzeń do języka polskiego i zajął się zbieraniem polskich pieśni religijnych. To spotkanie zaowocowało ich wieloletnią przyjaźnią. Drugą osobą, która miała wpływ na postawę Miarki był Paweł Stalmach, polski działacz narodowy działający na Śląsku, redaktor „Gwiazdki Cieszyńskiej”, któremu Miarka przesłał swą pierwszą powieść „Górka Klemensowa” o początkach chrześcijaństwa na Śląsku.

Miarka współpracował z czasopismami ukazującymi się na Śląsku. Był etatowym redaktorem „Zwiastuna Górnośląskiego”, wydawał „Katolika”, który stał się jednym z najważniejszych pism walczących o polskość ludu śląskiego oraz „Monikę” – tygodnik dla rodziców pragnących po chrześcijańsku wychowywać swoje dzieci. Założył wydawnictwo „Księgarnia Katolicka” i drukarnię w Mikołowie, zainicjował także serię wydawniczą „Biblioteka Katolicka”.

Jawnie przeciwstawiał się polityce Kulturkampfu, za co był więziony. Sprowokowano nawet fałszywe oskarżenie. Wykorzystano fakt, że Miarka założył w Mikołowie Komitet Naczelny Zbierania Składek dla Głodem Dotkniętych Górnoślązaków. Oskarżony był o sprzeniewierzenie części pieniędzy. I chociaż nie udowodniono mu nadużyć, w więzieniu spędził kilka miesięcy. W „Katoliku” opublikował głośny „Otwarty list do księcia Bismarcka”. Był też autorem napisanego w 1865 r. „Głosu wołającego na puszczy górnośląskiej, czyli o stosunkach ludu polskiego na pruskim Śląsku”.

Napisał kilka nieco zapomnianych dziś powieści historycznych: „Husyci na Górnym Śląsku”, „Szwedzi w Lędzinach”, „Żywcem zamurowana”, „Sądy Boże”.

W 1879 r. uczestniczył w Rzymie w konferencji redaktorów 23 pism katolickich. Był dwukrotnie przyjmowany przez papieża Leona XIII, który pobłogosławił wydawanym przez Miarkę pismom i udzielił błogosławieństwa środowisku „Katolika”. Jeszcze w tym samym roku Miarka został członkiem prestiżowego Książęcego Towarzystwa Rzymskich Adwokatów Obrońców Stolicy Św. Piotra.

Angażował się w różne przedsięwzięcia społeczne. Założył w Królewskiej Hucie (Chorzowie) spółdzielnię spożywców, w Mikołowie – spółkę spożywczo-oszczędnościową, a także Włościańskie Towarzystwo Kredytowe. Swoją pracą organiczną pragnął kształtować na Górnym Śląsku świadomą i mocną ekonomicznie polską klasę średnią. W ostatnich miesiącach życia włączył się w pracę Fundacji Józefa Ignacego Kraszewskiego Macierz Polska.

Karol Miarka pochowany jest na cmentarzu w Cieszynie.

Wojciech Świątkiewicz Idziemy nr 33 (362), 12 sierpnia 2012 r.