Tort stulecia, uroczyste apele, pamiątkowa tablica i rocznicowa Msza Święta – w niedzielę 13 grudnia harcerze z warszawskiego Grochowa zakończą obchody wspaniałego jubileuszu swojej organizacji.
– To jest fenomen! Nie tylko na Pradze czy w Warszawie, ale w skali całej Polski – zauważa prof. Grzegorz Nowik, historyk, komentując jubileusz południowopraskich harcerzy. – Jesteśmy przecież jedną z najstarszych organizacji w kraju – mówi jako druh, związany właśnie z 22. Szczepem „Watra” Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej, świętującym w 2015 roku 100 lat.
Kiedy polskie harcerstwo na Grochowie stawiało pierwsze kroki, niewielu mogło przypuszczać, że przetrwa ono cały wiek. I że trwać będzie w sposób ciągły mimo kilku okupacji i wojen: druhowie z 22 przeżyli naprawdę wiele! Także początki organizacji nie były łatwe. Skauting, na początku XX wieku bardzo modny wśród młodzieży zachodnioeuropejskiej, w Kongresówce był w ogóle zakazany. – Ucisk carskiej Rosji nie dopuszczał żadnej organizacji Polaków. Nawet dwunastoletni chłopcy byli dla nich niebezpiecznymi „buntownikami” – wspominał po latach Stefan Mikołajewski, pochodzący z patriotycznej rodziny tatarskiej, legendarny „Tatar”, założyciel grochowskiego środowiska. – Poza dozwoloną w tym czasie organizacją gimnastyczną „Sokół” żadna inna istnieć nie mogła.
Kiedy Rosjanie opuścili Warszawę, weszli z nową okupacją Niemcy. I dopiero „pod Niemcem” skauci zaczęli działać formalnie. – W roku 1915 zorganizowałem pluton harcerski – opowiadał dalej „Tatar”. Następnie Mikołajewski założył drużynę. Oznaczono ją numerem 22 – była to 22. Warszawska Drużyna Harcerzy. Pierwsza zbiórka odbyła się w rocznicę rzezi Pragi; druhowie spotkali się na kamionkowskim cmentarzu przy symbolicznym grobie gen. Jakuba Jasińskiego, gdzie spotkają się także teraz, 13 grudnia.
W 1925 roku na Grochowie powstała pierwsza drużyna żeńska. Podział drużyn, podobnie jak dziś, nawiązywał do organizacji wojskowej. To, wraz z szeregiem szkoleń (także dziś prowadzonych), m.in. musztrą, nauką zwiadu, szyfrowaniem przekazów, nie pozostało bez znaczenia. Część harcerzy z 22. służyła w Polskiej Organizacji Wojskowej; byli i tacy, którzy brali udział w wojnach w obronie granic. Kolejne pokolenia druhów z 22. zasilały Szare Szeregi, inni działali w Związku Walki Zbrojnej – AK.
W utrzymaniu tradycji służby Ojczyźnie ogromną rolę odegrał młodszy brat ks. Ignacego Skorupki, dziś patron szczepu. „Wielkim autorytetem cieszył się wśród chłopców swojej drużyny harcmistrz Kazimierz Skorupka, nazywany przez nich «Dziadem». W tym przydomku, jak za czasów patriarchatu, był szacunek, zaufanie i pełne podporządkowanie się jego osobowości” – czytamy we wspomnieniach jego podopiecznego, Franciszka Kuczewskiego. „Był naturalnym przywódcą, do którego lgnęła młodzież; był duszą skupionej wokół niego gromady. I na pewno do nieprzeciętnych ludzi należał ten znany i popularny na Pradze warszawski tramwajarz. Wysoki, postawny, o miłym figlarnym spojrzeniu budził sympatię i zaufanie. Jego ciemna, dość długa, ładnie utrzymana broda dodawała mu powagi i dostojeństwa, a zarazem zaskakująco kontrastowała z krótkimi spodniami harcerskiego munduru…”.
W trudnych powojennych czasach nie było łatwo, ale komunistom nie udało się zniszczyć harcerstwa. O sile oddziaływania tradycji i idei harcerskiej w 22. świadczy fakt, że to właśnie jego środowisko instruktorskie współtworzyło Krąg Instruktorów Harcerskich im. Andrzeja Małkowskiego (KIHAM) – półkonspiracyjny ruch „odnowy” wewnątrz dominowanego przez partię ZHP. Od 3 października 1992 roku 22. szczep „Watra” im. hm. Kazimierza Skorupki jest członkiem Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej.
Dziś watrzańskie harcerstwo z 22 w nazwie nie utraciło nic ze swych walorów wychowawczych. Wciąż uczy miłości Boga i Ojczyzny, bezinteresownej służby i działania. Idee te przekazuje kolejnym pokoleniom harcerzy i zuchów, pozostając też iskrą zapalną dla innych praskich organizacji. Dzięki niemu ZHR rozwija się także poza stolicą – dwie dekady temu dawny szczepowy warszawskiej 22, Grzegorz Nowik, powołał szczepowy odpowiednik w Zalesiu Górnym.
Jubileusz 100+20 22. szczepu „Watra” zakończy Msza Święta w kościele Matki Bożej Zwycięskiej, czyli w konkatedrze warszawsko-praskiej, odprawiona o godz. 10. Dzień wcześniej niemal 200 czynnych harcerzy i zuchów tego środowiska oraz przeszło 400 dawnych jego członków zaprasza na Święto Barw Szczepu: będzie tort, uroczysty harcerski apel, wmurowanie tablicy. Spotkanie odbędzie się w Szkole Podstawowej nr 60 przy ul. Zbarskiej 3. Początek – uwaga – o 16.22.
 |
Zuzanna Smoleńska |
Co? Gdzie? Kiedy?
