Malezja: sąd federalny przeciw przymusowym nawróceniom nieletnich

Sąd orzekł, że o zmianie religii osoby niepełnoletniej powinni decydować oboje rodzice. Wyrok ten ma wielkie znaczenie praktyczne w kraju, w którym islam jest oficjalnie religią państwową, choć wyznaje go jedynie nieco ponad 60 proc. miejscowych mieszkańców.

Obecna decyzja jest potwierdzeniem wyroku, wydanego już w 2009 przez Sąd Najwyższy stanu Perak na prośbę matki dzieci Indiry Gandhi, wyznawczyni hinduizmu. Jej mąż – Mohd Riduan Abdullah – muzułmanin zmusił jej dzieci do przyjęcia swej religii, na którą zresztą sam przeszedł kilka tygodni wcześniej. Kobieta nie chciała się z tym pogodzić i wystąpiła do sądu o zmianę tej decyzji. Sprawa ciągnęła się kilka lat, przy czym jeśli instancje świeckie uznawały słuszność jej żądań, to trybunały szariackie (islamskie) przyznawały rację mężczyźnie.

Ostatecznie sąd stanowy wydał wyrok na korzyść matki. Riduan jednak odwołał się od niego a w końcu uciekł w nieznanym kierunku, zabierając ze sobą najmłodszą córkę, wówczas 9-miesięczną, której matka nigdy już potem nie widziała. Obecnie jej dzieci mają odpowiednio 20,19 i 9 lat.

W 2014 policja odmówiła wykonania wyroku sądu świeckiego, nakazującego aresztowanie ojca dzieci, interpretując konflikt prawny – między decyzjami sądów cywilnych i religijnych – na jego korzyść. W Malezji obowiązuje podwójny system prawny, w którym sprawy dotyczące rodziny i małżeństwa podlegają jurysdykcji sądów islamskich. Jednakże w omawianym tu przypadku tego rodzaju procesy trafiają raczej w „szarą” strefę prawną.

Najnowszy wyrok Sądu Federalnego wywołał na ogół zadowolenie różnych organizacji krajowych i międzynarodowych, w tym UNICEF – Funduszu ONZ na rzecz Dzieci. Jego przedstawicielka regionalna Marianne Clark Hattingh podkreśliła, że orzeczenie to jest zgodne z zasadą „najlepszego interesu dziecka”, popieraną przez Konwencję ONZ na temat praw dzieci. Zwróciła uwagę, że „jednostronne nawrócenia ]dzieci] ostatecznie niszczą rodziny a walki toczone w obronie dzieci często są długie i bolesne dla wszystkich zainteresowanych, zwłaszcza dla najmłodszych”.

Z drugiej strony przewodniczący Stowarzyszenia Adwokatów Muzułmańskich Malezji Zainul Rijal Abu Bakar oświadczył, że wyrok ten „bardzo go zasmucił” i jest on sprzeczny z wcześniejszymi ustaleniami w tej sprawie. – Musimy jednak zaakceptować tę decyzję, gdyż wydał ją właściwy trybunał. Społeczność muzułmańska będzie musiała czekać, aż zostanie zbadany inny podobny przypadek i to orzeczenie będzie rozpatrzone z innej strony – dodał.

Po najnowszym wyroku 30 stycznia premier Malezji Seri Najib Tun Razak zapowiedział, że rząd może rozpatrzyć możliwość zmiany prawa, aby dostosować je do decyzji sądu. Spotkało się to silnym poparciem ze strony miejscowych umiarkowanych prawników i polityków. Według nich właściwe byłoby wprowadzenie odpowiednich poprawek do ustawy o reformie małżeństwa i rozwodu. Zawarta w niej klauzula nr 88A stanowi, że religia dziecka „powinna być taka sama jak ta, w której wychowywało się przed nawróceniem jedno z rodziców” i że dziecko może, po ukończeniu 18 lat oraz za zgodą ojca i matki, przyjąć islam.

Według konstytucji malezyjskiej islam jest tam religią państwową a nieco ponad 61 proc. Mieszkańców tego kraju południowoazjatyckiego uważa się za muzułmanów. Artykuł 12, par. 4 ustawy zasadniczej głosi ponadto, że o religii osoby poniżej 18. roku życia winien rozstrzygnąć jej rodzic lub opiekun.