Pałac, fejki i symbole

Wiemy, że wiadomość o „narodowej zrzutce” na odbudowę Pałacu Saskiego to był fejk. A co o postawie społeczeństwa wobec tego przedsięwzięcia mówią badania?

Na początek odniosę się do doniesień jednego z portali, jakoby darowiznę na odbudowę Pałacu Saskiego odliczyło od PIT za ubiegły rok 95 osób w łącznej kwocie 150 tys. zł. I że mieliśmy przeznaczyć ponad 3 mln zł na promocję takiej zbiórki. To bzdura. Ani nie prowadziliśmy zbiórki, ani jej nie promowaliśmy, ani nie dostaliśmy w zeszłym roku żadnych darowizn. Spółka powstała dopiero pod koniec roku. Dokonywanie jakichkolwiek darowizn jest możliwe dopiero w tym roku. Zachęcać do takich darowizn planujemy jednak dopiero wtedy, kiedy będziemy mogli obywatelom pokazać konkretniejszy plan inwestycji. Obecnie te prace koncepcyjne trwają, niedługo planujemy ogłoszenie konkursu architektonicznego.

O nastawieniu społeczeństwa do przedsięwzięcia mówią badania agencji Minds & Roses. Z wypowiedzi tysiąca ankietowanych z miast innych niż Warszawa oraz dwustu z Warszawy wynika, że dwie trzecie tych pierwszych i 84 proc. tych drugich słyszało o historii Pałacu Saskiego, a jego okolice kojarzy aż 99 proc. Polaków. Co ciekawe, mimo że Grób Nieznanego Żołnierza zaliczany jest do najbardziej charakterystycznych miejsc w stolicy, to plac Piłsudskiego zamyka listę najchętniej odwiedzanych w niej punktów. Wskazuje to na niewykorzystany potencjał placu i wierzymy, że odbudowa pałacu to zmieni. Wśród ogółu badanych popiera ją 46 proc., wśród warszawiaków – 39 proc. Nie ma zdania odpowiednio 35 proc. i 34 proc., a przeciwnych jest odpowiednio 19 proc. i 28 proc. Podobnie wyglądało to i w innych badaniach – również ostatnio, kiedy wyniki zleconego przez siebie sondażu ogłosił ten sam portal, który opublikował nierzetelny tekst o rzekomej zbiórce na odbudowę. Ponad 48 proc. pytanych Polaków opowiedziało się tu za odbudową, ponad 33 – przeciwko, a niespełna 18 nie wyraziło opinii.

Do tak dużej i kosztownej zmiany w centrum Warszawy są więc mniej przekonani sami jej mieszkańcy. Wokół kosztów zresztą także narosły kontrowersje…

Zaczęło się od zarzutów zupełnie kuriozalnych – na przykład o to, że wynajęliśmy lokal na biuro. Potem zarzucano nam zakup czterech limuzyn, choć od początku planowaliśmy kupić tylko jeden samochód miejski – ten zakup zresztą finalizuje się dopiero teraz. Zgodnie z ustawą o elektromobilności co najmniej jeden z pojazdów musi być elektryczny, i tak przystąpiliśmy do umowy na samochód marki Skoda.

Czy rozważane były rozmowy ze stroną niemiecką, by to ona sfinansowała odbudowę obiektu przez siebie zburzonego?

Finansowanie odbudowy zachodniej pierzei placu Marszałka Piłsudskiego – bo chodzi nie tylko o Pałac Saski, ale też Pałac Brühla i trzy kamienice od strony ul. Królewskiej – zagwarantowane jest z budżetu państwa i my jako spółka nie mamy na to wpływu.

Pałac Saski nie ma szczęścia. O jego odbudowie myślał Paweł Piskorski, wykopaliska archeologiczne zaczął Lech Kaczyński, ale w obliczu światowego kryzysu w 2008 r. Hanna Gronkiewicz-Waltz wstrzymała prace. I dziś można się zastanawiać, czy kiedy za wschodnią granicą trwa wojna, a Polacy angażują się w pomoc uchodźcom i borykają się z wysoką inflacją, to dobry moment na odbudowywanie obiektu.

Och, za odbudową pałacu przez lata opowiadali się przedstawiciele rozmaitych środowisk. Decyzja zapadła jednak dopiero teraz. Można powiedzieć, że ten moment jest tak samo dobry i niedobry, jak każdy inny. Pierwsze głosy za przywróceniem pałacu pojawiły się w czasie tworzenia planów odbudowy stolicy. Niestety, zapadła decyzja o nieodbudowywaniu pałacu. Nie posłuchano też wówczas architektów i konserwatorów zabytków, którzy apelowali o nieusuwanie gruzów po budynkach pałaców i kamienic, zanim nie zostaną zbadane i udokumentowane. Wszystko wywieziono bez jakichkolwiek badań za Wisłę i wzniesiono na tym Stadion Dziesięciolecia, dziś Narodowy.

Zawsze będziemy mierzyć się z jakimiś wyzwaniami – budową mostu, dróg, placówek. Szacowane 2,5 mld zł na odbudowę pałacu to wydatek rozłożony na dziesięć lat. Kolejne transze spółka „Pałac Saski” będzie otrzymywać w miarę realizacji inwestycji.

Jaką powierzchnię mają mieć zabudowania i co w nich będzie?

Wszystkie trzy budynki będą liczyć ok. 70 tys. mkw. powierzchni użytkowej, którą do swojej dyspozycji – zgodnie z ustawą – dostają trzy podmioty. Senat RP zajmie Pałac Brühla, a Ministerstwo Kultury i Mazowiecki Urząd Wojewódzki – Pałac Saski. Na parterze Pałacu Saskiego wspólną działalność prowadzić będą: Biuro Programu „Niepodległa”, Muzeum Historii Polski, Zachęta, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina i Muzeum Narodowe. Znajdzie się tam miejsce na sale ekspozycyjne, wykładowe, będą też księgarnie, kawiarnie i restauracje.

Plac Piłsudskiego jest pamiątką wielu narodowych spotkań, w tym z Janem Pawłem II, a Grób Nieznanego Żołnierza robi wrażenie jako fragment ruin. Czy nie ma obaw, że pałac przytłoczy i grób, i całą symboliczną przestrzeń?

Wyobrażenie o kubaturze budynku daje ogrodzenie, którym otoczyliśmy teren prac. Od strony ul. Wierzbowej stanie Pałac Brühla, a od Królewskiej – kamienice. Duża część placu Piłsudskiego pozostanie otwarta, a o tym, ile pomieści osób, będziemy mogli się przekonać już 11 listopada podczas obchodów Narodowego Święta Niepodległości.