W pierwszych chwilach po narodzinach dziecka nieocenioną rolę odgrywa kontakt skóra do skóry z noworodkiem. Zdecydowana większość respondentek (93 proc.) miała taki kontakt zapewniony, a u prawie połowy (48 proc.) trwał on dwie godziny lub dłużej. Także ponad 90 proc. mam mogło na oddziale położniczym przebywać z dzieckiem bez ograniczeń. Doświadczenie pokazuje jednak, że choć wszystkie czynności wykonywane przy noworodku powinny odbywać się w obecności mamy, znacznie częściej działo się tak w przypadku zabiegów pielęgnacyjnych (39 proc.) niż badań lub szczepień (18 proc.). Na przestrzeni ostatnich lat poprawiła się jednak pomoc w zakresie doradztwa laktacyjnego. Ponad połowa badanych oceniła wsparcie w zakresie karmienia piersią jako dobre lub bardzo dobre.
Obszarem, który według autorów raportu nadal wymaga wielu zmian, jest komunikacja personelu medycznego z mamami. Średnia ocena badanych kobiet dotycząca informacji o stanie zdrowia noworodka czy pacjentki wynosiła odpowiednio 4,23 i 4,01 (w skali od 1 do 5), a przecież to kwestie podstawowe. Zakres informowania o przebiegu samego porodu czy zabiegach wykonywanych przy dziecku ankietowane oceniły poniżej 4. Wciąż niepokoi też odsetek kobiet, które doświadczyły przemocy werbalnej ze strony personelu medycznego: niestosownych komentarzy (21 proc.), podnoszenia głosu (10 proc.), wyśmiewania (9 proc.) czy zwracania się w trzeciej osobie (6 proc.).
DRUGA STRONA MEDALU
Na sytuację kobiet rodzących niewątpliwie mają wpływ warunki pracy personelu medycznego, a te w czasie pandemii uległy pogorszeniu. Dlatego autorzy raportu skierowali ankiety również do lekarzy i położnych. Z odpowiedzi wynika, że większe obciążenie pracą niż przed pandemią odczuwało 66,4 proc. respondentów. Podobny odsetek ankietowanych przychylił się do stwierdzenia, że wykonywanie zadań zajmuje więcej czasu w związku ze zwiększeniem liczby procedur zabezpieczających przed zakażeniem wirusem (65,3 proc.). Niewiele mniejsza grupa miała poczucie, że system ochrony zdrowia jako taki ich zawiódł (60,8 proc.). Ok. 40 proc. badanych od początku pandemii miało zwiększoną liczbę dyżurów lub nie mogło wykorzystać urlopu. Znaczącym czynnikiem utrudniającym pracę, ale też życie prywatne, szczególnie wśród położnych, był stres i brak możliwości jego odreagowania. Co ważne, 36,4 proc. ankietowanych zadeklarowało, że wystąpiły u nich odparzenia i zmiany skórne spowodowane stosowaniem środków ochrony osobistej.
Ponadto badania wśród personelu potwierdzają wyniki, które przyniosły ankiety przeprowadzone wśród pacjentek – ponad jedna trzecia badanych zgodziła się ze stwierdzeniem, że w czasie pandemii częściej oddziela się dzieci od matek wbrew zaleceniom. Z kolei w opinii 27,5 proc. badanych podejmowano działania mające na celu przyspieszenie porodu, a więc medykalizujące całą procedurę, po to, by ograniczyć kontakt personelu z rodzącą. Respondenci wśród personelu medycznego przyznali także, że z jednej strony do poprawy relacji z rodzącymi kobietami przyczynił się brak odwiedzin ze strony bliskich (57,1 proc.), ale z drugiej strony relacje te uległy pogorszeniu z powodu dużego obciążenia pracą (57,8 proc.) i procedur ograniczających do minimum czas spędzany z kobietą (49,9 proc.).
Niewątpliwie sytuacja oddziałów ginekologiczno-położniczych – jak i całego systemu ochrony zdrowia – podczas pandemii COVID-19 była wyjątkowa, szczególnie gdy lawinowo rosła liczba chorych w szpitalach. Nie zmienia to jednak faktu, że pewnych standardów, które dotąd zostały wypracowane, obniżać po prostu nie można, szczególnie jeśli chodzi o kwestię tak wrażliwą i intymną, jak narodziny dziecka. Nadzieję budzi fakt, że realizacja wskazań Standardu Organizacyjnego Opieki Okołoporodowej w niektórych aspektach systematycznie się poprawia, na co wskazują wyniki badań. Jednak od jego wprowadzenia minęła już dekada, co powinno stanowić wystarczającą przestrzeń czasową, by dobre zmiany prawne były wyraźnie zauważalne w rzeczywistości. Tymczasem w zakresie opieki okołoporodowej wciąż pozostają obszary, które wymagają dużej uwagi i pracy, a pandemia COVID-19 dodatkowo spowolniła tempo zmian.
Co? Gdzie? Kiedy?
