Nauka zdalna znacząco wpłynęła na kontakty i relacje szkolne. Zdecydowana większość nastolatków zadeklarowała, że w czasie pandemii szczególnie brakowało im bezpośredniego kontaktu z kolegami czy koleżankami ze szkoły lub klasy (74,8 proc.) czy po prostu wychodzenia z domu (63,3 proc.). Natomiast blisko połowa zasygnalizowała niedostateczne wytłumaczenie trudnych tematów (49,2 proc.) czy brak możliwości odpoczynku od ekranu komputera (47,7 proc.), a co trzeci nastolatek wskazał na brak wewnętrznej motywacji do nauki (36,6 proc.), małą ilość zajęć ruchowych (34,3 proc.) i brak bezpośredniego kontaktu z nauczycielami (33,6 proc.).
CYBERBEZPIECZNI
Autorzy raportu podkreślają, że powszechność korzystania z internetu niesie za sobą nie tylko korzyści, ale także realne zagrożenia. Te z kolei dotyczą zarówno kwestii technologicznych, jak złośliwe oprogramowanie, jak i szkodliwych treści, promowania ryzykownych zachowań czy przemocy słownej. Jak pokazują wyniki ankiet, przemocy w sieci doświadczył co piąty nastolatek, ale jedynie 10 proc. rodziców zdaje sobie sprawę z tego faktu. Zapytani o formę agresji, której doświadczyli, uczniowie najczęściej wymieniali wyzywanie, ośmieszanie i poniżanie. Powodem takich zachowań były m.in. wygląd fizyczny, upodobania i zainteresowania, styl ubioru czy poglądy polityczne.
Niepokoi jednak fakt, że co trzeci ankietowany mimo doświadczenia przemocy w internecie nikomu nie zgłasza takiego problemu. Również co trzeci nastolatek szuka pomocy u przyjaciół i znajomych. Powiadomienie rodziców czy opiekunów prawnych zadeklarowało 24,1 proc. nastolatków, a znacznie mniej zwróciło się z prośbą o pomoc do nauczyciela (9,8 proc.) czy pedagoga szkolnego (6,2 proc.). W niektórych sytuacjach zaważyć może to, na ile uczuliliśmy nasze dziecko, by zwracało się do dorosłych z problemami lub agresją ze strony kolegów, także tą, której mogą doświadczyć w cyberprzestrzeni. Nie bez znaczenia pozostaje też sposób, w jaki reagujemy, gdy dziecko prosi nas o pomoc, nawet w dość błahej sytuacji – jeśli zamiast wesprzeć, pokażemy, że to kolejny problem w naszej kolekcji, prawdopodobnie nasza pociecha następnym razem będzie próbowała poradzić sobie na własną rękę.
Nieustannym wyzwaniem dla rodziców i opiekunów pozostają tzw. patostreamy, czyli materiały filmowe nadawane na żywo w serwisach streamingowych prezentujące patologiczne zachowania, tj. przemoc fizyczną lub słowną, wulgaryzmy, zachowania nieakceptowane społecznie. Ich autorzy zwykle mają podejście czysto komercyjne – chęć pozyskania nowych widzów, których liczba przekłada się na finanse, skłania do rejestrowania coraz bardziej szokujących zachowań. Aż 17 proc. nastolatków zadeklarowało, że sięga po tego typu materiały, ale świadomość tego faktu ma jedynie co dziesiąty rodzic.
Eksperci biją na alarm w kwestii dostępnych w sieci treści pornograficznych, które mają zdecydowanie szkodliwy wpływ na dojrzewający umysł – co czwarty nastolatek (28,6 proc.) sięgnął po tego typu materiały. Co więcej, można zaobserwować lawinowy przyrost doświadczeń z pornografią internetową. Wśród uczniów szkoły podstawowej (chłopców) taki kontakt zadeklarowało 14,8 proc. badanych, a w szkole ponadpodstawowej 62,4 proc.; wśród dziewcząt – co dziesiąta uczennica szkoły podstawowej, a co trzecia w szkole ponadpodstawowej. O skali problemu świadczy również fakt, że według prawie dwóch trzecich badanych uczniów ich koleżanki i koledzy oglądają treści pornograficzne w sieci. Niestety, rodzice nie nadążają za wyzwaniami cyberprzestrzeni w tym zakresie – dwoje na trzech rodziców (64,5 proc.) twierdzi, że ich dziecko nie miało kontaktu z pornografią, co czwarty nie ma wiedzy na ten temat (26,4 proc.), a jedynie co dziesiąty (9,0 proc.) ma świadomość, że jego dziecko widziało tego typu treści w internecie.
ŚWIADOMOŚĆ RODZI ŚWIADOMOŚĆ
Rodzice mają szansę przygotować młodzież na bezpieczne i świadome zetknięcie z cyfrowym światem. Dobrym krokiem może być zainstalowanie filtrów kontroli rodzicielskiej, blokujących dostęp do wybranych zasobów internetowych. Jednak wiele zależy przede wszystkim od tego, na ile sami będą świadomi konkretnych mechanizmów i konsekwencji. Pierwszą szkołą dla dzieci i nastolatków jest przykład ich rodziców. Jeśli mama lub tata dzień rozpoczynają ze smartfonem, a kończą z laptopem, kosztem relacji, snu czy posiłków, trudno będzie przekonać młodych, że życie offline ma sens.
By wprowadzić konkretne zmiany, wbrew pozorom nie potrzeba specjalistycznej wiedzy. Warto natomiast przyjrzeć się, na co stawiamy akcent w organizacji życia rodzinnego. Jeśli czas spędzony przed ekranem zamienimy na spacery połączone z odkrywaniem nowych miejsc, poszukiwanie wspólnej pasji czy po prostu rozmowę, na pewno skorzysta na tym cała rodzina. Jeśli jednak chcemy wykorzystać dobrodziejstwo technologii, niech stanie się inspiracją do zupełnie innej aktywności. Ta droga wymaga zaangażowania, ale przynosi też konkretne owoce.
Co? Gdzie? Kiedy?
