Elektoraty poszczególnych partii
Istotne zmiany postrzegania Kościoła notują także badania przeprowadzane wśród elektoratów partii politycznych. W świetle najnowszych badań CBOS z września 2021, tylko wśród wyborców PiS (wraz z Solidarną Polską) przeważa pozytywna ocena działalności Kościoła. Pozytywnie o Kościele wyraża się 81 proc. ankietowanych, a źle - 12 proc. Niestety jest to jedyny elektorat, który pozytywnie ocenia Kościół w Polsce.
Dokładnie odwrotnie jest jeśli chodzi o elektorat partii opozycyjnych.
Wśród zwolenników Lewicy zaledwie 2 proc. ocenia Kościół dobrze, a źle aż 93 proc.
Wśród zwolenników Koalicji Obywatelskiej dobrze ocenia Kościół tylko 13 proc. a źle zdecydowana większość - 84 proc.
Wśród elektoratu Polski 2050 Szymona Hołowni - dobre oceny Kościołowi wystawia 22 proc., złe 60 proc. Może to dziwić, gdyż lider tego ugrupowania do niedawna uchodził za sztandarowego katolika, a wśród jego potencjalnych wyborców jest bardzo wiele młodzieży zaangażowanej na kościelnym gruncie.
W przypadku Konfederacji, choć deklaruje się ona jako ugrupowanie prawicowe i konserwatywne, dobrze ocenia Kościół zaledwie 38 proc. respondentów, a źle 50 proc.
Nic dziwnego, że w programach partii opozycyjnych – przy takim nastawieniu ich wyborców - coraz częściej pojawiają się postulaty likwidacji „przywilejów Kościoła”, znacznego ograniczenia pomocy świadczonej Kościołowi przez państwo bądź samorządy, wycofania religii ze szkół, likwidacji kapelanów w instytucjach publicznych oraz elementów religijnej oprawy świąt państwowych. Jest prawdopodobne, że przejęcie władzy przez opozycję, zaowocuje daleko idącą zmianą ustawodawstwa w sferze wyznaniowej. Może wręcz nastąpić zamiana modelu opartego na zasadzie przyjaznego rozdziału Kościoła i państwa na rzecz radykalnej ich separacji (model francuski).
Dominacja negatywnych ocen Kościoła wśród elektoratu partii opozycyjnych, skupiającego ok. połowę społeczeństwa, jest sygnałem świadczącym, że Kościół stracił uniwersalny autorytet, który był jedną z cech charakteryzujących nasz kraj. Potrzebny jest dziś wysiłek odbudowy tego autorytetu „ponad poddziałami” tak, aby nie był on kojarzony z żadnym obozem politycznym czy ideologicznym. Jeśli się to nie uda, procesy sekularyzacyjne gwałtownie przyspieszą, szczególnie w środowisku wielkomiejskim.
Religijność w okresie pandemii
Nie sposób dziś odpowiedzieć jakie skutki na przyszłość - w sferze religijności Polaków - będzie mieć pandemia.
Dwukrotne badania religijności wiosną i jesienią 2020 r. przeprowadził CBOS. Pierwsze pokazały, że 75 badanych wskazało, że więcej czasu wówczas poświęcało na modlitwę, medytację i inne praktyki religijne. Choć dostęp do świątyń był utrudniony i ograniczony zaledwie do 5 osób, to 11 ) korzystali z transmisji Mszy św. W coniedzielnej Mszy św. w telewizji uczestniczyło ok. 5 mln wiernych, a ponadto 40, 8 % parafii zorganizowało transmisję w Internecie.
W badaniach z jesieni 2020 r. 86 z nich uczestniczyło w nabożeństwach rzadziej niż dotąd. Inaczej jednak sprawa przedstawia się wśród katolików praktykujących nieregularnie (rzadziej niż raz w tygodniu). Wśród nich odsetek osób, które zmniejszyły częstotliwość praktyk religijnych wyniósł 21 %.
Generalnie rzecz biorąc – jak wykazuje CBOS - w okresie pandemii nie spadła religijność osób systematycznie praktykujących, a nawet wzrosła wśród najgłębiej wierzących. Problem wystąpił wśród praktykujących nieregularnie, bowiem co 5-ty zrezygnował z praktyk, i to zarówno tych realnych jak i za pośrednictwem telewizji czy internetu.
Ograniczenia związane z epidemią odcisnęły się na życiu sakramentalnym. Jeśli chodzi o sakrament chrztu to w 2020 roku odnotowano spadek o 16,3. W przypadku sakramentu małżeństwa - spadek o 26,8. liczba dzieci przystępujących do pierwszej Komunii.
Można przypuszczać, że skutkiem pandemii będzie dalsze ubywanie ze wspólnoty Kościoła „katolików kulturowych”, których wiara nie jest zakorzeniona w osobistym doświadczeniu Boga, a stanowi realizację obyczaju kulturowego. Choć wyniki liczenia wiernych z jesieni 2021 r. zostaną ogłoszone dopiero za rok, to z indywidulanych deklaracji proboszczów wynika, że w dużych miastach ilość wiernych spadła o ok. 30 , czyli średnio o ok. 20 %. Rosnąć z kolei będzie – choć w znacznie mniejszym stopniu – procent katolików deklarujących się jako głęboko wierzący. Towarzyszyć temu będzie proces rosnącej indywidualizacji sposobu przeżywania swej wiary i większa rola przestrzeni wirtualnej w zaspokajaniu potrzeb religijnych.
Co? Gdzie? Kiedy?
