Wywracanie stolika

Utopią jest myślenie, że relacje społeczne można uregulować za pomocą sztucznej inteligencji. To ludzie z krwi i kości tworzą tkankę relacji, w której człowiek żyje komfortowo. W niej jest miejsce na sukcesy i porażki, na krzywdy i przebaczenie, na heroizm i podłość. Tkankę tę tworzą różnorodne społeczności, które organizują się na różne sposoby, tworząc mniej lub bardziej sformalizowane instytucje. Ich celem jest służenie dobru wspólnemu, czyli tworzenie warunków, które pozwalają na rozwój jednostek, dobrobyt i pokój.

Panujący relatywizm prowadzi do subiektywizmu, a ten do indywidualizmu. Instytucje z zasady stawiają jednostkom granice i wymagania. Dlatego w kulturze indywidualizmu instytucje są czymś podejrzanym. Można otwarcie je zwalczać lub po cichu erodować ich tożsamość. Ta, bardziej niż w regulaminach czy procedurach, zawiera się w tym, co nazywamy pamięcią instytucjonalną. To serce i dusza każdej instytucji, które sprawiają, że działa ona sprawnie i z charakterem.

Wyobraźmy sobie szkołę, w której nauczyciele pracują od lat. Wiedzą, jak prowadzić lekcje w sposób angażujący uczniów, jak radzić sobie z trudnymi sytuacjami. Nowi nauczyciele, czerpiąc z ich doświadczeń, mogą szybko wdrożyć się w szkolne życie i kontynuować te tradycje. Pomyślmy o klubach sportowych. Trenerzy, którzy są związani z danym klubem przez lata, wiedzą, jakie metody treningowe przyniosły sukcesy, jak budować ducha drużyny i jakie tradycje panują w klubie. To oni sprawiają, że zawodnicy czują się częścią czegoś większego, co motywuje ich do osiągania coraz lepszych wyników.

Pamięć instytucjonalna to nie tylko wiedza, ale także element budujący tożsamość i kulturę instytucji. Dzięki niej instytucje mogą nie tylko przetrwać, ale też dynamicznie się rozwijać, zachowując przy tym swoje unikatowe cechy i tradycje. Klimat zaufania w społeczeństwie opiera się na zaufaniu do instytucji, ich tradycji i twórczości. To prawdziwy skarb, który warto pielęgnować i przekazywać kolejnym pokoleniom. Z tej przyczyny radykalne wywracanie stolika społecznego zwykle okazuje się drogą donikąd. Trzeba potem wiele wysiłku, by zaleczyć rany. Zwykle jedno pokolenie na to nie wystarczy.