Co wiemy o Kwiryniuszu?

Ewangelia Łukasza podaje, że Jezus Chrystus narodził się za czasów panowania króla Heroda Wielkiego w Judei, podczas trwania pierwszego spisu ludności, gdy Syrią zarządzał Kwiryniusz. Większość historyków uważa, że Łukasz odnosi się do spisu z 6 r. n.e., błędnie umieszczając go za życia Heroda. Część zaś uważa, że nie pomylił się, lecz wspomniał o wcześniejszym spisie, nie zanotowanym u Józefa Flawiusza.

O Kwiryniuszu wiemy sporo. Urodził się w Lanuvio, mieście leżącym niedaleko Rzymu. Służył w armii rzymskiej i możliwe, że uczestniczył w kampanii Augusta. W następnej dekadzie służył zapewne w Hiszpanii. Kwiryniusz około 14 r. p.n.e. został prokonsulem prowincji zwanej Kreta i Cyrenajka, gdzie podbił Marmarydów, mieszkańców krainy leżącej między Egiptem a Cyrenajką. Następnie zarządzał jakąś prowincją, ponieważ w Cylicji prowadził zwycięską wojnę z bandyckim plemieniem Homonadensów (między 11 r. a 3 r. p.n.e.). Prawdopodobnie był wtedy namiestnikiem Galacji.

W 6 r. n.e. Kwiryniusz został legatem jednej z najważniejszych prowincji imperium, Syrii. Archelaos, syn Heroda Wielkiego, który wtedy rządził Judeą, Idumeą i Samarią, odziedziczył po swym ojcu przede wszystkim jego wady. W wyniku wielokrotnych skarg ciemiężonej ludności August postanowił usunąć od władzy Archelaosa, a jego ziemie przyłączyć wprost do sąsiedniej prowincji syryjskiej. To zadanie miał wykonać Kwiryniusz. Pierwszym posunięciem, jakie z konieczności nasuwało się w związku z obejmowaniem nowych ziem, było dokonanie spisu ludności i jej majątków. Wiadomość o przygotowaniu spisu wywołała gwałtowny opór wśród Żydów, co doprowadziło do wybuchu powstania zelotów pod wodzą Judy Galilejczyka. Rewolta została szybko stłumiona. Opis tego spisu przedstawił żyjący w I wieku n.e. Józef Flawiusz. Kwiryniusz pozostał namiestnikiem Syrii do 9 r. n.e., kiedy to wrócił do Rzymu jako bliski towarzysz Tyberiusza. Zmarł w 20 r. n.e. Tyberiusz zażądał, aby urządzono mu publiczny pogrzeb na koszt państwa. Według Tacyta wszyscy inni nie zachowali jednak o nim miłego wspomnienia, gdyż „na starość brudnym był skąpcem i nadmierne miał wpływy”.

Boże Narodzenie to nie jakaś narracja na potrzeby religijnej wspólnoty, jakaś wiadomość puszczona w obieg przez sprawnych PR-owców czy pobożne bajeczki dla małych dzieci. Boże Narodzenie jest wydarzeniem, „twardą historią” umieszczoną w konkretnym miejscu i czasie.