Droga św. Ignacego

Wspomnienie św. Ignacego z Loyoli przypadające czterysta lat od jego kanonizacji to dobra okazja do przypomnienia o jego głównym dziele: „Ćwiczeniach duchowych”. Jak one powstały?

Św. Ignacy urodził się w 1491 r. na pograniczu ziem i czasów – jako Bask, przy granicy francusko-hiszpańskiej, rok przed odkryciem Ameryki, uznawanym za przełom średniowiecza i odrodzenia. Czerpał więc z mądrości i duchowości zmierzchu średniowiecza, będąc pod wpływem nowych już idei, uznających za Terencjuszem: „Homo sum et nihil humanum a me alienum esse puto” (jestem człowiekiem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce). Wpisało się to w jego zgłębianie rzeczywistości człowieka i jego relacji z Bogiem.

Przełomowym okresem dla Ignacego była wielomiesięczna rekonwalescencja, kiedy w wojnie Francji z Hiszpanią o Nawarrę, podczas obrony twierdzy w Pampelunie, w 1521 r. kula zmiażdżyła mu nogę. Unieruchomiony w łóżku, z braku innych lektur zgłębiał dzieła duchowe i zaczął przeżywać swoiste duchowe przeobrażenie. Zaczął spisywać te ze swoich duchowych przeżyć i doświadczeń, które wydawały mu się szczególnie istotne, chcąc się nimi dzielić z innymi. W ten sposób zaczęła powstać książeczka, której treść kształtowała się przez dwadzieścia lat.

Bardzo istotny na tej drodze był pobyt Ignacego w katalońskiej miejscowości Manresa, nieopodal narodowego sanktuarium w Montserrat. To tam powstała esencja jego „Ćwiczeń duchowych”. W 1541 r. Ignacy uznał „Ćwiczenia” za gotowe, a siedem lat później zostały zatwierdzone przez papieża Pawła III i opublikowane. Odtąd przez wieki, dla miliardów ludzi, stanowią schemat duchowej drogi człowieka.

Jaki jest układ „Ćwiczeń”, na podstawie których ułożono słynne rekolekcje ignacjańskie?

Na trzyetapową drogę „Ćwiczeń” składają się Fundament i cztery Tygodnie duchowej pracy. Fundament służy rekolektantowi do rozeznania jego fundamentalnego powołania do człowieczeństwa, więzi z Bogiem, z innymi ludźmi i otaczającym go światem.

W I Tygodniu zaproszeni jesteśmy do spojrzenia od strony moralnej na nasze dotychczasowe życie. To etap oczyszczenia, który dobrze, by zakończył się spowiedzią generalną z całego życia lub z wybranego etapu życia, np. od ostatniej spowiedzi generalnej.

W II Tygodniu kontemplujemy głównie sceny z życia Jezusa Chrystusa w Jego działalności publicznej – by zgodnie z zasadą „z kim przestajesz…” spróbować stawać się takim jak On. Mamy przyjmować postawę ewangelicznej Marii, przysiadającej u stóp Pana i słuchającej Jego słowa. To etap oświecenia nas przez Jezusa Chrystusa. Rozważania tego Tygodnia mogą także pomóc w wyborze drogi życia lub dogłębnej duchowej reformy życia.

Trzeci etap „Ćwiczeń” obejmuje III i IV Tydzień. To droga zjednoczenia. III Tydzień jest zaproszeniem do kontemplowania męki i śmierci Jezusa. To także czas zetknięcia się z najtrudniejszymi pytaniami, m.in. o sens cierpienia i śmierci.

W IV Tygodniu kontemplujemy Jezusa Zmartwychwstałego i działającego po zmartwychwstaniu, aż do wniebowstąpienia.

W ten sposób w „Ćwiczeniach duchowych” – poprzez etapy oczyszczenia, oświecenia i zjednoczenia z Bogiem – św. Ignacy proponuje integralną drogę duchowego rozwoju człowieka.

Są różne formy rekolekcji.

Św. Ignacy ustalił trzy formy udzielania „Ćwiczeń duchowych”: pierwsza polegała na przeprowadzeniu rekolektanta przez dynamikę Fundamentu i I Tygodnia „Ćwiczeń”. Druga to udzielenie, po odpowiednim przygotowaniu, pełnych „Ćwiczeń” w jednym ciągu – jako rekolekcji mniej więcej 30-dniowych, w jakimś miejscu odosobnionym. Trzecia forma to rekolekcje w normalnie biegnącym życiu, gdy jest się w domu, pracując czy ucząc się, jedynie sumiennie poświęcając na ćwiczenia duchowe 1,5 godziny dziennie. Dziś możliwe jest oprócz tych form także przeżywanie „Ćwiczeń” z podziałem na poszczególne Tygodnie oraz, w wypadku tych, którzy przeszli właściwie przez dynamikę całych „Ćwiczeń”, przeżywanie ich w formie 8-dniowej syntezy całości „Ćwiczeń” lub w formie rekolekcji tematycznych.

Metodologia rekolekcji osadzona jest na kilku filarach. W każdy dzień jest wpisana propozycja 3 lub 4 medytacji na etapie Fundamentu i I Tygodnia oraz kontemplacji podczas pozostałych trzech Tygodni. Codziennie rekolektant jest zapraszany także do udziału w Eucharystii, do indywidualnego spotkania z osobą towarzyszącą mu oraz do adoracji Najświętszego Sakramentu i rachunku sumienia. Wszystko to w klimacie wyciszenia, odseparowania od świata, bez korzystania z mediów i telefonu.