Droga św. Ignacego

Można nie przejść całej drogi „Ćwiczeń”, uczestniczyć jedynie w ich części?

Sam św. Ignacy przewidywał taką możliwość, ponieważ wiele osób uznaje, że dla ich rozwoju duchowego wystarcza przejście tylko początkowego etapu oczyszczenia lub tylko na ten etap w danym okresie są gotowi. Może też ktoś uznać, że bliższa jest mu duchowość inna niż ignacjańska. Pan Bóg każdego człowieka prowadzi jemu właściwą ścieżką. „Ćwiczenia” pomagają na wielu z ludzkich dróg, z pewnością jednak nie są niezbędne absolutnie każdemu.

Dla kogo są „Ćwiczenia”? Kto szczególnie powinien z nich skorzystać, a komu należy je odradzić?

Rekolekcje ignacjańskie są wskazane dla wszystkich, którzy oczekują czegoś więcej niż bycie zwykłymi niedzielnymi katolikami. I w sytuacji, gdy zmniejsza się liczba praktykujących chrześcijan, takich osób, które chcą swoją wiarę przeżywać i traktować świadomie, poważnie, głęboko, jest coraz więcej.

Aby dobrze przejść przez „Ćwiczenia”, potrzeba jednak dojrzałości. W przeciwnym wypadku może to być dla kogoś doświadczenie trudne. Dlatego z zasady proponujemy rekolekcje osobom pełnoletnim, niemającym problemów natury psychicznej czy też nieprzeżywającym aktualnie jakiegoś osobistego dramatu, wstrząsu. Takie osoby mają tendencje do koncentrowania się na swoim problemie, ze szkodą dla korzystania w pełni z propozycji, jakie dają „Ćwiczenia”. W tym wypadku bardziej wskazana byłaby droga indywidualnego kierownictwa duchowego, nastawiona na konkretny problem rekolektanta i zyskanie potrzebnej mu równowagi. Rekolekcje ignacjańskie nie są też dobrą propozycją dla osób o hermetycznie zamkniętej duchowości, nieumiejących otworzyć się na novum w swoim życiu duchowym i modlitewnym, które proponują „Ćwiczenia”.

Z jakim więc nastawieniem winniśmy przystępować do tych rekolekcji?

Jak sam św. Ignacy mówi: z hojnością i wielkodusznością. Nic na rekolekcjach nie dzieje się automatycznie, bez osobistego zaangażowania, bez decyzji wejścia z otwartością w rekolekcje. Jednak w przypadku trudności w tej kwestii nie należy przedwcześnie się zrażać. Osoba towarzysząca rekolektantowi ma mu pomóc w przeżyciu rekolekcji. Może coś podpowiedzieć, zobiektywizować, zasugerować, gdy jest przekonana, że rekolektant trochę ślizga się po powierzchni „Ćwiczeń”. Rekolektant pozostaje jednak w swoich decyzjach wolny. Może z tych podpowiedzi skorzystać lub nie.

Na czas rekolekcji warto odłożyć inną formację duchową podejmowaną w codziennym życiu?

Rozpoczynający „Ćwiczenia” otrzymują już na wstępie sugestię, by absolutnym priorytetem były propozycje mieszczące się w dynamice tych rekolekcji. Wszelkie praktyki duchowe, modlitewne, lektury winno się uzgodnić z osobą towarzyszącą i korzystać z nich o tyle, o ile pomagają w osiągnięciu celu, który chce się osiągnąć podczas rekolekcji.

Czym jest medytacja ignacjańska?

Większość medytacji/kontemplacji ma zakorzenienie w Piśmie Świętym. Punktem wyjścia jest biblijny tekst przekazywany rekolektantom wraz z krótkim komentarzem i sugestiami do późniejszej osobistej refleksji modlitewnej.

W medytację ma się zaangażować wyobraźnia rekolektanta – by wyobraził sobie daną scenę biblijną, opisywane wydarzenie, występujące tam postaci, i potem starał się zobaczyć, co dany tekst mu mówi, i jak na to odpowie. Medytacja może kończyć się serdeczną modlitwą inspirowaną przez własne serce. Są także medytacje/kontemplacje wprost ignacjańskie, gdzie Ignacy sugeruje określony proces refleksji modlitewnej.

A rozmowy z kierownikiem duchowym? Na czym polegają?

Punktem wyjścia powinno być to, jak rekolektant przechodzi przez rekolekcje, co odkrywa podczas poszczególnych modlitw, medytacji/kontemplacji. I jak te treści spotykają się z konkretem jego życia. To także czas obiektywizowania tego, co rekolektant przeżywa. Zdrowa zasada wskazuje, że rekolektant zajmuje ok. 70 proc. czasu rozmowy, a osoba towarzysząca ok. 30 proc., będąc – jak mówi św. Ignacy – jak języczek u wagi, skłaniający się bardziej ku ocaleniu tego, co przeżywa rekolektant, niż ku krytyce.

Nie jest to czas pouczania, nakazywania rekolektantowi czegokolwiek. Przeciwnie – opiekun stara się zobaczyć i nieraz pomóc nazwać to, jak w rekolektancie działa Bóg, w jaki sposób ukierunkować go do pogłębienia refleksji w tym czy innym zakresie. Może sugerować, jak uporać się z ewentualnymi trudnościami w przechodzeniu przez rekolekcje, np. pojawiającymi się na modlitwie. Może także czasem zasugerować rekolektantowi poszerzenie refleksji w tym czy innym zakresie. Najważniejsza w procesie rekolekcyjnym pozostaje praca między rekolektantem i Bogiem, nad tym, co Bóg mu sugeruje.

„Ćwiczenia duchowe” św. Ignacego od prawie pięciuset lat cieszą się zainteresowaniem ludzi niezależnie od ich wieku, wykształcenia, stanu życia i zaangażowania w Kościele. Na czym polega ich fenomen?

Św. Ignacemu w jego mistycznej, duchowej drodze udało się zebrać w jedną całość doświadczenie Boga, przybliżania się do Niego i podążania za Nim, które niezależnie od czasów, w których żyjemy, pozostaje uniwersalne i istotne dla ogółu chrześcijan. Porównałbym to z Psalmem 51 („Zmiłuj się nade mną, Panie, w łaskawości swojej…”), który tak ściśle dotyczy doświadczenia każdego z nas, że karmią się nim i modlą ludzie od tysiącleci. Mamy w tym psalmie schemat klasycznego rachunku sumienia. Ten sam schemat – wraz ze swoją propozycją duchowej drogi – przekazał w nieco innych słowach i pozostawił nam św. Ignacy Loyola.