Drugie nawrócenie

Pierwsze nawrócenie ma miejsce w momencie chrztu, kiedy człowiek zostaje włączony w Kościół, „mistyczne Ciało Chrystusa”. Będąc częścią tego Ciała, którego głową jest sam Zbawiciel, ochrzczony zaczyna życie wiary. Przez modlitwę, nabywanie cnót i przyjmowanie łask sakramentalnych kształtuje swoje wnętrze. Jeśli ten rozwój nie jest hamowany przez grzech ani innego typu niedoskonałości zawinione przez człowieka, to pojawia się szansa na to, co teologowie i mistrzowie życia duchowego nazywają drugim nawróceniem.

KONIECZNY PRZEŁOM

Według powszechnej opinii „specjalistów od duszy” każdy człowiek jest powołany i zdolny dojść do tego etapu i przeżyć przełom, który zmieni jego relację z Bogiem. Drugie nawrócenie pociąga za sobą wiele zmian, które umacniają więź ochrzczonego z Chrystusem; do tego stopnia, że drobne i większe podmuchy pokus czy niebezpieczeństw idących ze świata nie są w stanie zerwać życiodajnej relacji. Od tej chwili człowiek gotów jest iść mocno w stronę zbawienia, co określa wyraźnie jako cel swojego życia i potwierdza ponawianą codziennie decyzją o życiu w duchu posłuszeństwa Bogu.

Drugie nawrócenie, jak zaznaczył o. Reginald Garrigou-Lagrange OP, pozwala ostatecznie „poznać Prawdę” i „umiłować Dobro”, co jest istotą życia wewnętrznego. Dzieje się tak nie dlatego, że ktoś człowiekowi o tym powiedział, ale dlatego, że człowiek doświadczył już działania Boga w swoim życiu. W pewnym sensie w tym momencie cała pobożność staje się jaśniejsza, bardziej zrozumiała i pociągająca. Ojciec Garrigou-Lagrange podkreśla, że przełom drugiego nawrócenia wiąże się ze zrozumieniem trzech wielkich rzeczy, które od tego momentu są motywem działania chrześcijanina. Pierwszy to miłość do Boga, która staje się coraz czystsza, coraz bardziej pozbawiona egoizmu i naleciałości z nim związanych. Drugim jest zrozumienie wielkiej roli Jezusa w moim nawróceniu, znaczenia i ceny Jego Krwi przelanej na krzyżu, przez co grzech staje się nieatrakcyjny, bo zrozumiałe są jego prawdziwe konsekwencje, a prawdziwie atrakcyjne stają się cnoty, rodzi się dbałość o ich rozwijanie. Trzecim motywem jest miłość do dusz, dbałość o ich zbawienie – wynikająca ze zrozumienia, że w ostateczności tylko to ma znaczenie.

Taki przełom jest więc koniecznością, aby wiara była dojrzała. Nie jest to fanaberia zwichrowanej pobożności, ale stan i pożądany, i praktyczny. Życie chrześcijanina, który przeżył drugie nawrócenie, jest bowiem owocne dla innych, ale przede wszystkim dla niego samego. Kto nie jest czasami zirytowany swoją zmiennością, letniością i chwiejnością w dobrych postanowieniach, komu brak już cierpliwości do swoich stanów „obniżonego duchowego nastroju”? Jeśli człowiek nie prowadzi walki, aby z pierwszego nawrócenia wyjść ku drugiemu, to jego dusza staje się jak ogród, który co jakiś czas ładnie przystrzyżony, przez niedbałość wraca do swojej naturalnej dzikości. Łaska Boża chce nas wyprowadzić do stanu, kiedy ogród zacznie być miejscem przyjemnym do życia i odpoczywania. To dopiero daje prawdziwą radość, poczucie sensu i chęć dalszego zabiegania o nasz ogród duszy. On może być jeszcze piękniejszy!

DROGA APOSTOŁÓW

Drogę od pierwszego do drugiego nawrócenia przeszli apostołowie. Pierwsze w ich wypadku miało miejsce, kiedy zostali powołani przez Jezusa. Usłyszeli: „Pójdź za Mną”. Od tego momentu towarzyszyli Mistrzowi. Słuchali Jego słów, byli świadkami cudów. Niektórzy, jak Piotr, Jakub i Jan, byli w głębszym stopniu wprowadzani przez Pana Jezusa w tajemnicę Jego bóstwa. Tych trzech widziało Jego przemienienie na górze Tabor, było świadkami wskrzeszenia córki Jaira i poszło z Mistrzem do Ogrodu Oliwnego, by obserwować z bliska trwogę konania.

Doświadczając różnych łask wynikających z bliskości z Mistrzem, uczniowie jednak co rusz pokazywali swoją niewiarę, niezrozumienie, niedojrzałość oraz – co możemy odnaleźć i u siebie – naturalny egoizm, z którym być może niespecjalnie walczyli. Wreszcie, kiedy przyszły najtrudniejsze chwile, załamali się i uciekli. Widząc pojmanie Jezusa w Ogrodzie Oliwnym, przeżyli wstrząs, który objawił się paraliżującym lękiem i wyparciem się Go.

Wtedy jednak przyszedł przełom drugiego nawrócenia. Jako pierwszy doświadczył tego przełomu apostoł Piotr. Katarzyna Sieneńska w „Dialogu” zauważa, że drugie nawrócenie w wypadku Piotra zaczęło się natychmiast po trzykrotnym wyrzeczeniu się Mistrza. Ewangelista Łukasz podaje: „A Pan obrócił się i spojrzał na Piotra. Wspomniał Piotr na słowo Pana, jak mu powiedział: «Dziś, nim kogut zapieje, trzy razy się Mnie wyprzesz». I wyszedłszy na zewnątrz, gorzko zapłakał” (Łk 22, 61-62). Pamiętamy, że jeszcze kilka chwil wcześniej Piotr zapewniał Mistrza o swojej wierności aż do oddania życia. Bardzo szybko się okazało, jak dalekie od prawdy były te słowa. Słabość Piotra Bóg wykorzystał ku nawróceniu. Pod wpływem spojrzenia Jezusa w sercu apostoła rodzi się skrucha, dzięki której odzyskuje on łaskę Bożą i dojrzewa do wiary mocnej i zdolnej do miłości.

Okazuje się, że próby na tej drodze są nieuniknione. Bóg wyzyskuje naszą słabość, abyśmy mogli poznać prawdę o sobie i dzięki temu złożyć nadzieję w Jezusie. Piotr to zrozumiał. Taki przełom w życiu pozostałych apostołów dokonał się w okresie oczekiwania na zesłanie Ducha Świętego. Tylko Judasz odrzucił łaskę nawrócenia. Gdyby potrafił z pokorą i skruchą spojrzeć na swój czyn, być może otrzymałby ją tak samo jak Piotr.

Judasz we wcześniejszej drodze z Jezusem okazywał się niewierny łasce pierwszego powołania. Ewangelista Jan wspomina, że „był złodziejem i mając trzos, wykradał to, co składano” (J 12, 6). Judasz nie dbał o rozwój duchowy i swoje nawrócenie. Nie walcząc z wadami, stał się ofiarą własnej niedbałości. Historia Judasza jest ważną przestrogą dla tych, którzy otrzymując chrzest, lekceważą zwykłą, codzienną drogę nawrócenia, licząc na nadzwyczajne działanie Pana Boga u kresu swojego życia. Niekiedy – a przykład Judasza to pokazuje – okoliczności mogą sprawić, że Bóg w pewnym sensie nie będzie w stanie nas wyciągnąć z naszych słabości, gdyż poznanie prawdy o nich doprowadzi nas do utraty nadziei, a rozpacz z powodu bezsensownego życia – do decyzji o odrzuceniu miłosierdzia Bożego. Judasz nie chciał pomocnej dłoni Boga. Piotr zaś wrócił, dlatego że chciał, a przez wcześniejsze życie był już usposobiony do przyjmowania prawdy o sobie. Chrystus przecież kilkakrotnie udzielał mu reprymendy. Droga do przełomu wiedzie w dużej mierze przez wierność i zdolność do pokornego uznania prawdy o sobie.

DLA KAŻDEGO

Wielkość powołania każdego chrześcijanina wiąże się z tym, że Bóg chce uczynić nas uczestnikami swojej natury, czyli chce, abyśmy byli tacy jak On. Życie wewnętrzne, o które przez wiarę zaczynamy dbać w momencie chrztu, może rozwinąć się w każdym z nas w stopniu, jakiego nie potrafimy sobie wyobrazić. Pierwsze nawrócenie, czyli chrzest, domaga się od nas codziennego i normalnego życia wiary: modlitwy, sakramentów, dobrych uczynków, wykonywanych z coraz większą ofiarnością. Drugie nawrócenie staje się wtedy czymś naturalnym. Jest wynikiem dobroci Boga i naszej współpracy. Można być księdzem w parafii, matką, która dowiaduje się o trudnościach dziecka, młodym dorosłym, który nie potrafi znaleźć miejsca w życiu, osobą w podeszłym wieku dowiadującą się o chorobie… Drugie nawrócenie może przyjść do nas w każdej porze. Bóg chce dokonać go jak najszybciej.