Estoński święty

Vello Salo (do 1945 r. znany, jako Endel Vaher) urodził się 5 listopada 1925 r. w gminie Võisiku, w prowincji Viljandi, jako syn małżeństwa nauczycieli szkoły powszechnej. Uczył się w szkołach podstawowych w pobliskich Odiste i Lalsi. W okresie II wojny światowej podjął naukę w liceum ogólnokształcącym w Põltsamaa.

WOJENNA TUŁACZKA

Wojenna zawierucha sprawiła, że w 1943 r. porzucił szkołę i zaciągnął się do armii fińskiej, poprzysiągłszy zemstę za zamordowanie przez sowietów ukochanego ojca. Chociaż dominowało w nim poczucie osobistej wendetty, ojciec Vello Salo, pytany później wielokrotnie o swoje doświadczenia wojenne, przypominał że: „nigdy nie zabił człowieka, celował w broń lub w powietrze i widać Pan Bóg tak kule nosił, że i żołnierze po przeciwnej stronie nie obrali go za cel. Nie przeczył jednocześnie, że znakomicie umiał obsługiwać ciężki karabin maszynowy”.

Po powrocie do Estonii w 1944 r. został aresztowany i wywieziony do Niemiec. Wcielony do SS, uczestniczył w walkach na terenie Śląska. Z czasem zdołał przedostać się do Włoch, gdzie zmienił nazwisko na Vello Salo, by uchronić członków rodziny, którzy pozostali w Estonii, od represji władz ZSRR. Jak relacjonowali świadkowie, Salo miał doznać nawrócenia w kaplicy klasztoru Brygidek w Rzymie, gdzie był ukrywany.

NOWE ŻYCIE

Dalsze życie ojca Salo jest ściśle związane z Kościołem. Wiódł życie duchownego oraz badacza zagadnień miłości i miłosierdzia w Biblii i literaturze. W roku 1952 r. ukończył w Rzymie studia licencjackie na wydziale filozofii Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego. W 1962 ukończył również studia licencjackie na wydziale teologicznym Papieskiego Uniwersytetu Świętego Tomasza z Akwinu w Rzymie. W roku 1976 r. obronił doktorat „Phönizisch-hebräische Wortpaare” (Pary wyrazowe w językach hebrajskim i fenickim).

W latach 1976-1991 pracował na uniwersytecie w Toronto, jako nauczyciel języka estońskiego i lektor. Do niepodległej Estonii powrócił w roku 1993. Zaangażował się w życie duchowe i literackie. Był lektorem Uniwersytetu Tartuskiego. W latach 2001-2005 wykładał gościnnie w Seminarium Teologicznym Estońskiego Kościoła Metodystów, a w latach 2003-2006 w Seminarium św. Platona Estońskiego Apostolskiego Kościoła Prawosławnego. W latach 1996-2005 był przewodniczącym Rządowej Komisji ds. Badań nad Polityką Represji w Okresie Okupacji, od roku 2001 do śmierci pełnił funkcję kapelana klasztoru Zakonu Najświętszego Zbawiciela (brygidek) w Pirita.

Życie Salo miało niezwykle ważne znaczenie dla skromnej grupy wiernych w Estonii (ok. 6-7 tysięcy, co stanowi 0,5 ludności nie deklaruje przywiązania do żadnej religii.

DUSZPASTERZ I PATRIOTA

Salo przełożył wiele tekstów religijnych na język estoński. Ten językoznawca – władający biegle przynajmniej 8 językami (także łacińskim i hebrajskim) – tak umiłował swój język ojczysty, że wiele trudu włożył, by w tekstach kluczowych dla chrześcijan, w Ewangeliach i Psalmach „odpowiednie dać rzeczy słowo”, ale też, by nakłaniać wiernych do modlitwy we własnym języku. Zredagował i poprawił wiele tłumaczeń pieśni. Doskonale rozumiał wagę sprawowania liturgii w języku łacińskim. W kaplicy Pirita najczęściej rozbrzmiewał chorał gregoriański, ale ojciec Salo dokładał wszelkich starań, by kapelmistrze klasztoru – estońscy kompozytorzy (Toivo Tulev, Mago Kõlar) regularnie tworzyli muzykę do tekstów liturgicznych (np. Msza Pirita) w języku estońskim. Starannie dobierał czytających Słowo Boże podczas liturgii, chętnie powierzał tę rolę wybitnym aktorom.