Imię świętego Józefa

Imiona w Piśmie Świętym często mają znaczenie, które odnosi się do życia i powołania osób. Tak więc imię Salomon oznacza „pokój Pana”, co odnosi się do stanu pokojowego, jakim cieszył się naród Izraela za czasów panowania tego króla. Imię Anna oznacza, że „Bóg ułaskawił” lub „okazał łaskę”. Odnosi się to do łaski otrzymanej przez niewiastę, którą Bóg uszczęśliwił potomstwem – przyszłym prorokiem Samuelem – po długim czasie niepłodności i modlitwy w tej intencji. A jakie jest znaczenie imienia Józef?

DWAJ JÓZEFOWIE

Zanim odpowiemy na to pytanie, musimy zacząć od spostrzeżenia, że imię Józef po raz pierwszy w Biblii pojawia się w Księdze Rodzaju. Jest to imię syna patriarchy Jakuba i Racheli. W Nowym Testamencie zaś imię Józef pojawia się po raz pierwszy w genealogii spisanej przez św. Mateusza, gdzie czytamy, że „Jakub [był] ojcem Józefa, męża Maryi” (Mt 1, 16). Sam fakt, że św. Józef oraz Józef starotestamentowy mieli ojców o imieniu Jakub, jest subtelną podpowiedzią, że w poszukiwaniu znaczenia imienia Józef warto się przypatrzeć podobieństwom między dwoma Józefami. Te podobieństwa umożliwią nam głębsze spojrzenie na św. Józefa.

JÓZEF EGIPSKI

Księga Rodzaju podaje (Rdz 30; 37; 39-50), że Józefowi, synowi patriarchy Jakuba, wiele rzeczy Bóg objawiał poprzez sny. Podobnie działo się ze św. Józefem, do którego Bóg przemawiał we śnie. Oprócz tego starotestamentowy Józef znalazł się w Egipcie – po tym, jak został sprzedany przez swoich braci kupcom udającym się do Egiptu. Czy to nie kojarzy się nam z nowotestamentowym Józefem, który też udał się do Egiptu?

Zauważamy również, że w życiu obu Józefów pojawił się prześladowca. W Księdze Rodzaju był nim Potifar, który doprowadził do uwięzienia Józefa po fałszywym oskarżeniu, a w Ewangelii Mateusza prześladowcą był Herod, który pragnął zabić Nowonarodzone Dzieciątko.

Józef egipski, po opatrznościowym wyjściu z więzienia i otrzymaniu nominacji na wysoko postawionego urzędnika, uratował Egipcjan i ludzi innych narodowości – włącznie z rodzonymi braćmi – od głodu. Podczas klęski żywiołowej otworzył królewskie spichlerze i nakarmił potrzebujących. Podobnie św. Józef: nie tylko uratował swoją Rodzinę przed zagładą, ale jednocześnie był jej żywicielem.

W końcu Józef starotestamentowy, ratując życie swoich braci, uratował też ich przyszłych potomków, stanowiących przyszły naród Izraela. W ten sposób przyczynił się do realizacji Bożego zamysłu, według którego Mesjasz miał się wywodzić z narodu Izraela. W podobnym sensie św. Józef podjął jakby ciąg dalszy owego zbawczego dzieła. Sprawił bowiem, że Syn Boży mógł żyć, dorastać, rozwijać się i w końcu osiągnąć zbawczy cel, jakim było wybawienie ludzkości z grzechu.

ZNACZENIE IMIENIA JÓZEF

Mając na uwadze podobieństwa między dwoma Józefami, możemy wrócić do pytania: Jakie jest znaczenie imienia Józef? Przejdźmy więc do opisu nadania tego imienia starotestamentowemu Józefowi (Rdz 30, 23-24). Czytamy w Księdze Rodzaju, że gdy Rachela, żona patriarchy Jakuba, poczęła i urodziła mu syna, stwierdziła: „Zdjął Bóg ze mnie hańbę”. Następnie wyraziła pragnienie: „Oby Bóg dodał mi jeszcze drugiego syna”.

Większość polskich czytelników zada sobie pytanie: co mają wspólnego powyższe słowa z imieniem Józef? Odpowiedź może nam dać tylko język hebrajski. W tym języku imię Józef – Josef – może mieć bowiem dwa znaczenia. Pierwsze ma źródło w słowie, które oznacza m.in. „zdjąć” lub „usunąć”.

W związku z tym gdy Rachela mówi, że Bóg „zdjął” z niej hańbę, odnosi się do długiego czasu swojej niepłodności, która nie tylko ją unieszczęśliwiła, ale i spowodowała odrzucenie jej przez społeczeństwo. Dlatego też w języku hebrajskim słowo „zdjął” (z którego pochodzi hebrajskie imię Josef) przywołuje fakt ocalenia lub wybawienia Racheli z trudnej sytuacji. Była to też zapowiedź innych trudnych sytuacji, z których jej syn miał wybawić licznych ludzi przeżywających strapienia. Taką rolę odegrał on podczas panującego głodu, zwłaszcza względem swoich braci, którzy przybyli do niego z ziemi Kanaan, aby prosić o żywność.

Drugie znaczenie imienia Josef ma źródło w słowie, które oznacza „dodać”, „dać więcej”, „powiększyć” lub „ulepszyć”. Tak więc gdy Rachela prosi, aby Bóg „dodał jej jeszcze drugiego syna”, wyraża pragnienie, by Pan nie zatrzymał się na Józefie, ale by obdarował ją kolejnym potomstwem. W ten sposób słowo „dodać” łączy imię Josefz nadzieją, że należy się spodziewać czegoś więcej niż to, co istnieje obecnie.

W przypadku Racheli była to zapowiedź przyjścia na świat jej drugiego syna – Beniamina. Jednak na dłuższą metę to właśnie Bóg ciągle wkraczał w życie jej syna Józefa, aby obdarzyć go coraz większym błogosławieństwem. To samo uczynił dla osób korzystających z Jego dobroci i umiejętności.