29 marca
piątek
Wiktoryna, Helmuta, Eustachego
Dziś Jutro Pojutrze
     
°/° °/° °/°

Józef Augustyn SJ: apostazja jest materią grzechu ciężkiego

Ocena: 0
1966

– Chciałbym przestrzec ludzi młodych przed lekkomyślnym występowaniem z Kościoła – mówi o. Józef Augustyn SJ, animator rekolekcji ignacjańskich, kierownik duchowy, profesor Akademii Ignatianum w Krakowie.

fot. fot. z archiwum www.idziemy.pl/ Bożena Sztajner

KAI: Czym jest apostazja w sensie teologicznym i duchowym?

Józef Augustyn SJ: Apostazja jest wyrzeczeniem się wiary wyznawanej w ramach Kościoła i jest wystąpieniem z niego. Ma ona najpierw charakter duchowy i moralny, ale gdy jest formalnie deklarowana wobec przedstawiciela Kościoła pociąga za sobą konsekwencje. Pierwszą jest kara ekskomuniki, która skutkuje utratą praw należnych członkom Kościoła. Wiąże się z nią zakaz korzystania z sakramentów, pełnienia funkcji w Kościele, np. bycia rodzicem chrzestnym, czy świadkiem bierzmowania. Traci się też prawo do pogrzebu kościelnego.

Apostazja – w moim odczuciu - jest dzisiaj pewną formą kontestacji Kościoła Katolickiego. Tak przedstawiają ją laickie media. Apostazja jest mniej postrzegana natomiast jako forma bezpośredniego zaparcia się wiary, czy też otwarte przyznanie się do ateizmu lub agnostycyzmu. Apostazja nie unieważnia przyjętych w Kościele sakramentów: chrztu, bierzmowania, małżeństwa czy kapłaństwa. Apostaci z własnej woli nie należą formalnie do Kościoła, ale są z nim związani zaistniałymi faktami. Kościół modli się za apostatów, a oni sami mogą czuć się związani z Bogiem. Chrystusowe słowa: „Nie sądźcie, a nie będziecie sądzeni” odnoszą się także do naszej oceny aktów apostazji.

W apostazji decydujący jest motyw, dla którego osoba podejmuje tak drastyczną decyzję. Motywy bywają bardzo zróżnicowane. W pierwszych wiekach chrześcijaństwa obok męczenników było wielu apostatów, którzy wyrzekali się wiary w Chrystusa pro forma, z lęku przed cierpieniem czy przed śmiercią. Tę formę apostazji dobrze ukazuje film Martina Scorsese Milczenie o prześladowaniach chrześcijan w Japonii. Motywy apostazji bywają dzisiaj bardzo złożone. Hasło „Chrystus tak, Kościół nie”, wzięte dosłownie, ma charakter 'apostazyjny'. W latach dziewięćdziesiątych XX w. wielu Polaków pracujących w Niemczech występowało z Kościoła, by uniknąć płacenia podatku kościelnego. Potem przyjeżdżali do Polski i dziwili się, że wszystko jest zapisane w księdze chrztu i nie mogą zawrzeć ślubu Kościelnego czy też być świadkiem na chrzcie.

 A jakie konkretnie motywacje apostazji dominują dzisiaj w Polsce?

- To istotne pytanie. Oburzamy się na apostatów, używamy mocnych sformułowań, ale mało poświęcamy refleksji na zgłębienie tego dramatycznego fenomenu. Wręcz boimy się mówić publicznie, a nawet myśleć o nim. To dla nas duchownych temat wstydliwy, ponieważ jest jawnym dowodem pewnej porażki pasterskiej i duszpasterskiej.

Każda sytuacja ludzka w apostazji jest odmienna. Generalizując nieco można mówić o wątkach motywacyjnych: zgorszenie postępowaniem kleru, protest antykościelny, wyrażenie gniewu na ludzi Kościoła, odreagowanie urazów wobec księży, forma deklaracji politycznej. Nie wykluczałbym jednak motywów natury osobistej: moralnej i duchowej: odcięcie się od swojej religijnej przeszłości czy wręcz próba uwolnienia się od religijnych wymagań moralnych wpajanych od dzieciństwa. Na ile jednak w konkretnej apostazji istnieją tego typu wątki – pozostaje tajemnicą sumienia danej osoby i samego Boga. Byłbym jednak ostrożny w analizowaniu deklaracji słownych wypowiadanych przy okazji podpisywania aktu apostazji. Zbyt wiele tam bolesnych uczuć, jak przy rozwodzie małżeńskim.

Czy wystąpienie z Kościoła, deklaracja apostazji, jest grzechem?

- Apostazja, obok cudzołóstwa i morderstwa, należała w Kościele pierwotnym do trzech najcięższych grzechów, które – w pewnym okresie – mogły być odpuszczone dopiero na łożu śmierci. Gdy mówimy, że apostazja jest grzechem ciężkim, nie przypisujemy go konkretnym osobom, ale deklarujemy, że „apostazja jest materią grzechu ciężkiego”. Aby rzeczywiście zaistniał grzech, konieczna jest „świadomość zła dokonywanego czynu” oraz „pełna dobrowolność”.

Czy w konkretnym przypadku apostata popełnia ciężki grzech – na to pytanie może odpowiedzieć on sam w swoim sumieniu. Ksiądz lub inny doradca duchowy może mu jedynie służyć pomocą w rozeznaniu stanu sumienia, ale nie powinien „arbitralnie”, bez wysłuchania, deklarować, że popełnił grzech ciężki. Natomiast może mu przypomnieć, że apostazja dokonana świadomie i dobrowolnie jest grzechem. Istotą grzechu jest odrzucenie Boga i jego przykazań. Odnosi się on wyłącznie do relacji człowieka z Bogiem. Nie grzeszymy przeciw drugiemu człowiekowi, choć konsekwencje grzechu uderzają w bliźnich. Grzeszymy przeciw Bogu i tylko Bóg może nam grzech odpuścić.

Czyli ostateczną instancją jest nasze sumienie?

- W sensie subiektywnym tak. Będziemy odpowiadać przed Bogiem na ile byliśmy wierni swojemu sumieniu. Św. Paweł mówi, że nie usprawiedliwia nas sam fakt, że sumienie nam niczego nie wyrzuca: „Pan jest moim sędzią. Przeto nie sądźcie przedwcześnie, dopóki nie przyjdzie Pan, który rozjaśni to, co w ciemnościach ukryte, i ujawni zamiary serc” (1Kor 4, 4-5). Chodzi zarówno o osądzanie samego siebie jak i innych.

Ile jest w naszym działaniu świadomości i dobrowolności – to Bóg jeden wie. W ocenianiu sumienia własnego i innych musimy być zatem bardzo pokorni. Nie możemy piętnować ludzkich sumień. Możemy i winniśmy piętnować ludzkie czyny. Wobec apostazji dokonywanych przez młodych, trzeba nam przywoływać modlitwę Jezusa na krzyżu: „Przebacz im, bo nie wiedzą, co czynią”. Ale tak mógł modlić się jedynie On, niepokalany Baranek, który przenika serce człowieka i nie potrzebuje nikogo pytać, co ono skrywa. My tego nie wiemy. „Nie sądźcie, abyście nie byli sądzeni” – mówi Jezus. Jeżeli nie mamy prawa potępiać, to nie mamy też prawa usprawiedliwiać i nagradzać. Możemy jedynie przywoływać Boże miłosierdzie. I taka jest nasza rola.

W każdym człowieku jest jakaś przestrzeń wolności. Sołżenicyn po ośmiu latach łagrów wyznał, że dopiero na zgniłej więziennej słomie zrozumiał, że „linia oddzielająca zło od dobra przecina każde ludzkie serce. Nawet w sercu omotanym przez zło linia ta odgradza maleńki przyczółek dobra. I nawet w najlepszym sercu – nie wykorzenione zło zachowuje swój kącik”. Apostaci mają też w swoich sercach kąt wolności i dobra.

Sam czyn apostazji jest jednak dramatyczny, a w pewnych sytuacjach wręcz tragiczny. Jest to przecież gwałtowne zerwanie z własną tożsamością duchową i moralną budowaną nieraz przez dziesięciolecia; to jakaś próba przekreślenia swojej przeszłości. Niektórzy domagają się wręcz wymazania ich z księgi chrztów. Nawet gdyby to było możliwe, nie da się wymazać wieloletniego udziału w życiu Kościoła, spotkanych tam ludzi, przeżytych doświadczeń.

Apostazja to niebezpieczny eksperyment dokonywany na swojej świadomości moralnej, na sumieniu. Jak będzie ona wpływać na stan emocjonalny osoby, nad tym dzisiaj nikt nie reflektuje i nikt tego nie bada. Przyznam się, że gdy słyszę o apostazji ludzi bardzo młodych, czuję ciarki na plecach. Osobiście mnie to dotyka. Chciałbym przed tym bardzo osobiście przestrzec ludzi młodych.

Dlaczego?

- Świadoma apostazja jest wyrzeczeniem się wspólnoty kościelnej, wyrzeczeniem się łask i darów Ducha Świętego, jakich Bóg nam udziela w Kościele. Chrystus utożsamia się z Kościołem. „Kto was słucha, Mnie słucha, kto wami gardzi Mną gardzi” - mówi. Apostaci uzasadniają nieraz swój akt całkowitą utratą wiary. Ale wiara na przecież charakter dynamiczny, rozwojowy. Pod wpływem życiowych doświadczeń, przeżyć, odczuć, wydarzeń - nieraz bolesnych, przechodzi kryzysy, ale potem znowu budzi się do życia. Nawet gdy ktoś sądzi, że jego wiara jest martwa i nic dla niego nie znaczy, nie powinien palić mostów za sobą, ale dać sobie szansę na przyszłość. Apostazja to forma wojny ze swoim sumieniem.

A może jest to próba zawarcia pokoju z sumieniem, nazwania pewnej rzeczywistości po imieniu?

- Sądzę, że pewnie wielu tak właśnie przeżywa swoją apostazję. Każdy ma prawo do takiej decyzji. Odejście z Kościoła, zmiana religii, wyrzeczenie się wiary, zmiana światopoglądu mogą mieć swoje głębokie, choć subiektywne uzasadnienie. Winniśmy to uszanować. Na potwierdzenie mógłbym tutaj przytoczyć kilka historii, których byłem świadkiem.

PODZIEL SIĘ:
OCEŃ:
- Reklama -

DUCHOWY NIEZBĘDNIK - 29 marca

Wielki Piątek
Dla nas Chrystus stał się posłusznym aż do śmierci, i to śmierci krzyżowej.
Dlatego Bóg wywyższył Go nad wszystko i darował Mu imię ponad wszelkie imię.

+ Czytania liturgiczne (rok B, II): J 18, 1 – 19, 42
+ Komentarz do czytań (Bractwo Słowa Bożego)

ZAPOWIADAMY, ZAPRASZAMY

Co? Gdzie? Kiedy?
chcesz dodać swoje wydarzenie - napisz
Blisko nas
chcesz dodać swoją informację - napisz



Najczęściej czytane artykuły



Najwyżej oceniane artykuły

Blog - Ksiądz z Warszawskiego Blokowiska

Reklama

Miejsce na Twoją reklamę
W tym miejscu może wyświetlać się reklama Twoich usług i produktów. Zapraszamy do kontaktu.



Newsletter