Wielkość Dawida

Dlaczego Dawid uważany jest za wielkiego człowieka? Dlaczego podkreślamy jego wiarę? Przecież uważna lektura Ksiąg Samuela pokazuje nam osobę, która nie zawsze żyła w zgodzie z Bożym prawem. Czy Dawid może więc być naszym wzorem?
Tego typu pytania rodzą się w głowach dzisiejszych ludzi. I dobrze. Oznaczają bowiem, że nie przyjmujemy bezkrytycznie prezentowanych nam poglądów, ale szukamy własnych odpowiedzi na nurtujące nas pytania. Bo Dawid rzeczywiście był zwyczajny. Popełniał grzechy. Potrafił się gniewać, a nawet mścić. Uwiódł żonę swojego żołnierza i wykorzystał swoją pozycję, aby zatuszować sprawę. Ale był też troskliwy, szukający sprawiedliwości, mężny, zaradny. Warto zadawać pytania i pochylać się nad tekstem Biblii, aby zobaczyć ścieżki prawdy, aby odkryć prawdziwego Dawida.

Zanim jednak poszukamy odpowiedzi na nurtujące pytania, powinniśmy zastanowić się nad tym, skąd czerpiemy wiadomości o tej i wielu innych postaciach biblijnych. Wielcy bohaterowie zapisują się w pamięci ludzi podziwiających ich czyny. Wspomina się ich dokonania, opowiada o zmaganiach zakończonych zwycięstwami czy o wypowiedziach trafnie ujmujących rzeczywistość. Poznając tego typu świadectwa, możemy zobaczyć nie tyle samego bohatera, ale tradycję o nim. Myliłby się jednak ten, kto próbowałby wyciągnąć stąd wniosek, że bohater ów stał się legendą oderwaną od rzeczywistości, że opowiadania zawierają jedynie projekcję pragnień, marzeń ludzi opisujących ich wielkie czyny. Przyznajmy, że pamięć, zapisując najważniejsze wspomnienia, jest wybiórcza. Często staje się podstawą do snucia niesamowitych historii, tworzących obraz bardziej nadziemskiego herosa, jakiego chcielibyśmy widzieć, niż rzeczywistego człowieka. Tak, to prawda, czasem tak się dzieje. Jednak pamięć zachowuje elementy istotne, fakty, do których dopisuje być może niesamowite interpretacje, ale same fakty przekazuje niezmienione. Jeżeli porównamy dostępne wspomnienia, może okazać się, że różnią się w ocenie, ale podstawowe informacje pozostawiają niezmienione. Spróbujmy zatem przyjrzeć się tradycji o Dawidzie i zapytać, co pamięć pokoleń pozostawiła z rzeczywistości pasterza z Betlejem, który został królem.

PRZEZ KILKA KSIĄG

Tekstów biblijnych mówiących o naszym bohaterze jest sporo. Wśród nich warto zatrzymać się na dwóch: Księgach Kronik i Księdze Syracha. Różne od omawianych już poprzednio Ksiąg Królewskich, pokazują historię opisaną przez inne osoby. Co mówią o Dawidzie?

Dawid jest złączony z Bogiem, którego kocha.
Dlatego wielbi Go, dlatego potrafi zwyciężyć Goliata.
Dlatego wreszcie dostępuje przebaczenia

Księgi Kronik, począwszy od rozdziału 11, opowiadają o życiu tego króla, przedstawiając go zwłaszcza jako zdolnego i mężnego wojownika, organizatora armii, która pobiła wrogów Izraela, przede wszystkim Filistynów. Był to także sprawny organizator kultu religijnego: sprowadził wszak Arkę Przymierza do Jerozolimy, do przygotowanego namiotu, przed którym postawił zastępy kapłanów i lewitów, wielbiących Boga śpiewem i grą na instrumentach. Pod koniec swojego życia podjął się także przygotowania do budowy świątyni w Jerozolimie, aby kult Boga Jedynego jeszcze bardziej rozsławić. Bóg łaskawie spoglądał na te poczynania i zapowiedział Dawidowi, że stanie się protoplastą wspaniałego rodu. Autor pierwszej Księgi Królewskiej nawet pokazuje realizację tego proroctwa w osobie Salomona, którego „Pan (…) wywyższył (…) w oczach całego Izraela i oblókł go w chwałę królewską, jakiej nie posiadał przed nim żaden król w Izraelu” (1 Krn 29,25).

Natomiast Księga Syracha w rozdziale 47, 1-11, pośród rozważań o „mężach sławnych”, wspomina Dawida przede wszystkim jako pogromcę Goliata, dzięki czemu usunął hańbę ludu bezsilnego wobec złorzeczącego olbrzyma. Podobnie jak w Księgach Kronik, i w tym tekście są wzmiankowane zwycięstwa nad Filistynami oraz organizacja i upiększenie kultu, „aby wychwalano święte imię Pana i by przybytek już od rana rozbrzmiewał echem” (Syr 47,10). Ten fragment mówi także o koronie i tronie chwały, które otrzymał, w czym zapewne należy doszukiwać się aluzji do zapowiedzi stworzenia dynastii. Autor tej księgi dodaje jednak i inne szczegóły. Najpierw to, że każdy czyn Dawida, przynoszący Bogu chwałę, złączony był z hymnami, jakie król śpiewał „z całego serca”. Dalej, że „umiłował Tego, który go stworzył”. Wreszcie, że Bóg „darował mu grzech”.