Uczniowie Chrystusa dochodzą do najbardziej zdumiewiającej prawdy wiary – chwalebnego zmartwychwstania Jezusa. Strach i lęk zostają pokonane mocą Zmartwychwstałego.
komentarze Bractwa Słowa Bożego,
autor: ks. dr Leszek Rasztawicki
Pierwsze czytanie: Rdz 1, 1 – 2, 2 Stworzenie świata
Opis stworzenia wszechświata jest prosty, a zarazem pełen majestatu. Ukazuje Boga, wprowadzającego ład i porządek w kosmosie. Całe dzieło stworzenia jest dobre. Uwieńczeniem i koroną dzieła stworzenia jest człowiek, obdarzony łaską i przywilejem stworzenia na obraz i podobieństwo Boga. Jego zadaniem jest służba samemu Bogu, nie w roli niewolnika, ale jako Jego współpracownika. Bóg powierza człowiekowi piękno stworzonego świata, by w Jego imieniu panował nad nim i troszczył się o jego nieustanny rozwój. Zadanie powierzone człowiekowi jest szczególnym przywilejem i łaską uczestniczenia w życiu i miłości samego Boga. Wszystko ma być ukierunkowane ku dobru, to znaczy ku Bogu, który jest źródłem wszelkiego dobra.
Psalm responsoryjny: Ps 104, 1-2a. 5-6. 10 i 12.13-14b. 24 i 35c
Psalm 104 jest hymnem na cześć Boga Stwórcy. Opiewa Jego wielkość i wspaniałość. Jak liczne i godne podziwu są dzieła Pana (w. 24 i 26). Bóg wszystko mądrze uczynił (w. 25). Jest zachętą do uwielbienia Boga za piękno i majestat dzieła stworzenia, które jest źródłem poznania miłości Stworzyciela.
Nie jest to poznanie tylko statyczne, jak zwykła nauka o wszechświecie. Poznanie to ma charakter dynamicznego objawienia miłości i majestatu Stwórcy. Wszystko we wszechświecie trwa w nieustannym ruchu, jest ukierunkowane ku Bogu, od którego bierze swój początek i wiekuiste tchnienie. Psalm jest więc żywym i dynamicznym uwielbieniem Boga Stwórcy.
Drugie czytanie: Rdz 22, 1-18 Ofiara Abrahama
Dla wielu wierzących ofiara Abrahama budzi niemałe kontrowersje albo co najmniej spore nieporozumienie. Dlaczego Bóg żąda ofiary z człowieka? W jaki sposób Abraham mógł się zgodzić na takie nieludzkie żądanie? Mnożąc różne kontrowersje zapominamy, że jest to hebrajska myśl przedstawienia najwyższych wartości. Choć skupiamy się na ofierze jedynego syna Izaaka i złamanym uczuciu Abrahama, to trzeba spojrzeć na ofiarę Abrahama jako wyraz najwyższego posłuszeństwa Bogu. Jest to wartość najwyższa. Próba jest niezwykłej wagi. Przecież Bóg nie pozostawia swoich dzieci bez opieki, ale pragnie postawienia Jego na pierwszym miejscu jako źródła życia i wiecznego szczęścia. List do Hebrajczyków ukazuje sens ofiary Abrahama:
„Dzięki wierze Abraham, wystawiony na próbę, ofiarował Izaaka, i to jedynego syna składał na ofiarę, on, który otrzymał obietnicę, któremu było powiedziane: Z Izaaka będzie dla ciebie potomstwo. Pomyślał bowiem, że Bóg ma moc wskrzesić także umarłych, dlatego odzyskał go, na podobieństwo śmierci i zmartwychwstania” (Hbr 11, 17-19).
Psalm responsoryjny: Ps 16, 5 i 8. 9-10. 11
Psalm 16 można zasadniczo podzielić na trzy części. W pierwszej Psalmista wyraża swą łączność z Bogiem, nawet mimo cierpienia (w. 1-4). W drugiej opiewa radość i szczęście, jakiego doświadcza, trwając w zjednoczeniu z Bogiem (w. 5-8). Natomiast w trzeciej głosi niezachwianą nadzieję na łączność z Bogiem w wieczności (w. 9-11).
W rozumieniu trzeciej części mamy wyraźną zapowiedź, że ciało Sprawiedliwego nie pozostanie w grobie i nie ulegnie rozpadowi (w. 10). Sprawiedliwy dozna pełni radości i wiecznego szczęścia po prawicy Boga (w. 11).
Psalm ten zapowiada zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Został przytoczony jako dowód Zmartwychwstania Pańskiego w pierwszej mowie kerygmatycznej św. Piotra w Jerozolimie po zesłaniu Ducha Świętego (por. Dz. 2,25-28).
Trzecie czytanie: Wj 14, 15 – 15, 1 Przejście Izraela przez Morze Czerwone
Cud przejścia przez Morze Czerwone jest tłem wyzwolenia Izraela z niewoli egipskiej. Nie chodzi o zwykłe przejście i cud, który temu towarzyszy. Autor ukazuje niezwykłą interwencję Boga. Bóg okazuje łaskę i troskę wobec ludu, przed którym otwiera nowe perspektywy prawdziwej wolności. Wolność wyraża się zaufaniu jedynemu Bogu. Odpowiedzią Izraela jest pieśń uwielbienia Boga, który jest ponad wszystkimi bożkami Egiptu, faraonem i jego wojskiem. Bóg jest Panem historii i czasu. Bóg pragnie nie tylko jakiejś sprawiedliwości społecznej, ale uznania Jego jako Pana i Władcy całego świata, źródła i początku wszystkiego. Przejście przez Morze Czerwone nie jest ostatecznym wyzwoleniem, ale zaproszeniem na drogę podążania za Bogiem i uczenia się życia w komunii ze Stwórcą. Pełne wyzwolenie nastąpi w Chrystusie, a jego zapoczątkowaniem jest Sakrament chrztu.
Psalm responsoryjny: Wj 15, 1b-2c. 3-4. 5-6. 17-18
Kantyk Mojżesza i Miriam ma charakter uwielbienia i dziękczynienia Bogu za wyzwolenie z Egiptu. Główny nacisk jest położony na cudowne przejście przez Morze Czerwone. Inne narody, słysząc takie rzeczy, odczuwają trwogę przed Jedynym Bogiem. Pan Bóg rzeczywiście dokonał sądu nad bogami Egiptu (por. 12,12). Jednak najważniejsze przesłanie pieśni to niezwykłe dary Boga, który obdarza lud wyzwolony. Są nimi wolność (w. 2-12) i Ziemia Obiecana (w. 13-18). Aby te dary zachować, trzeba odpowiedzieć posłuszeństwem i ufnością samemu Bogu, któremu poddane są wszystkie żywioły świata. Zwieńczeniem całego kantyku jest proklamowanie Boga jako Jedynego Króla (w. 18). Wszyscy śpiewajmy Panu, który moc okazał.
Czwarte czytanie: Iz 54, 4a. 5-14 Trwałość przymierza
Świat udziela na różne rzeczy i produkty czasowej gwarancji. Chcemy mieć pewność, że choć na niedługą chwilę będziemy mogli cieszyć się pewnością użytkowania nabytych przedmiotów. Wprowadza nas to w pewne poczucie bezpieczeństwa, a z drugiej strony niepewności i nietrwałości. Często te mechanizmy przenosimy na relacje międzyosobowe, a nawet na życie sakramentalne. Myślimy, że wszystko ma swój określony czas, a potem to się zobaczy, co dalej? Bóg pragnie wyrwać nas z tego błędnego koła niepewności. Przypomina ustami proroka Izajasza, że Jego miłość jest wieczna i przymierze trwałe. Miłość Boga do nas jest na czas nieokreślony i nieodwołalny.
Psalm responsoryjny: Ps 30, 2 i 4. 5-6. 11-12a i 13b
Psalm wyraża wdzięczność i opiewa radość z przywrócenia zdrowia (w. 3), a nawet ocalenia życia (w. 4). Stawia cierpienie w niezwykłym świetle. Jest ono pozornym ukryciem się Boga przed człowiekiem. To tylko niewielka chwila w porównaniu do wielkości szczęścia z Bogiem w wieczności: wieczorem przychodzi płacz, a rano okrzyki radości (w. 6b). Zawsze jednak pozostaje tajemnicą i ma służyć objawieniu mocy Bożej. Psalmista doznaje wybawienia od Boga Wspomożyciela, dlatego śpiewa Zmieniłeś żałobę moją w taniec, zdjąłem mój wór pokutny, opasałeś mnie radością (w. 12)
Chrystus, który z bólem modli się w Ogrójcu wieczorem Ojcze, oddal ode mnie ten kielich (Łk 22,42), rankiem doznaje chwały zmartwychwstania. Wszystko, choć wydaje się być trudne i nie do zniesienia, jest tylko chwilą wobec wieczności.
Piąte czytanie: Iz 55, 1-11 Nowe i wieczne przymierze
Przymierze z Bogiem jest wieczne i niezmienne. Prorocy jednak mówią o nowym Przymierzu. Nowość Przymierza nie polega na tym, że to stare traci na aktualności. Nowość w rozumieniu prorockim to ludzka odpowiedź na niezmienność Boga. Człowiek wciąż na nowo poznaje Boga i na nowo według danej łaski odpowiada Bogu. Odpowiedzią jest nieustanna weryfikacja postępowania i porzucanie błędnych dróg. Najpełniejszą odpowiedzią jest otwarcie na nieskończone Boże przebaczenie i miłosierdzie. Niezmienny i wszechmogący Bóg otwiera nowe perspektywy przed swymi dziećmi.
Psalm responsoryjny: Iz 12, 2. 3 i 4bcd. 5-6
Rozdział 12 Księgi Izajasza ma charakter hymnu w tonie liturgicznym. Wspólnota jest zgromadzona na dziedzińcach Syjonu (w. 6a). Co ciekawe, nie składa krwawych ofiar, co miało zwykle miejsce na wzgórzu świątynnym podczas celebracji różnych świąt. Tutaj lud proklamuje całemu światu prawdę o Bogu, który dokonuje niezwykłych rzeczy (w. 5).
Hymn ma również charakter mesjański. Wspomina o czerpaniu wody ze zdrojów zbawienia (w. 3). Podczas wędrówki przez pustynię lud nieustannie poszukiwał wody. Tutaj woda jest obecna w obfitości. Jest symbolem zbawienia Bożego i łaski, którą Bóg darzy swój lud.
Mesjański charakter hymnu ma dopełnienie w Chrystusie. Jezus spotyka się z Samarytanką przy studni Jakubowej i udziela jej wody łaski i zbawienia (J 4,10-15). Podczas Święta Namiotów, w najbardziej uroczysty ósmy dzień kapłan czerpał wodę ze źródła Siloe i wylewał na ołtarz całopalenia. Wtedy Jezus stał na dziedzińcu i wołał: Jeśli kto jest spragniony, a wierzy we mnie – niech przyjdzie do Mnie i pije! Jak rzekło Pismo: strumienie wody żywej popłyną z jego wnętrza (J 7,37-39). Swoje wypełnienie osiąga w krzyżu Chrystusa, z którego boku wypłynęła krew i woda (J 19,34).
Szóste czytanie: Ba 3, 9-15. 32 – 4, 4 Mądrością jest księga przykazań Boga
Prorok Baruch poucza, gdzie jest źródło prawdziwej mądrości: Tą mądrością jest księga przykazań Boga i Prawo trwające na wieki. Wszyscy, którzy się go trzymają, żyć będą. Którzy je zaniedbują, pomrą. Przykazania Boga i Prawo jest źródłem poznania świętości Boga. Przykazania nie są jarzmem i odbieraniem wolności człowiekowi. Prawo Boże otwiera drogę wolności, a przede wszystkim jest odwołaniem do dobroci i zamysłu Boga. Przykazania są drogowskazem ku Bogu. Poznanie przykazań i ich realizacja nie tylko wprowadza w strefę ochronną przed złem, ale jest źródłem prawdziwej mądrości, zstępującej z góry.
Psalm responsoryjny: Ps 19, 8-9. 10-11
Psalm 19 ukazuje objawienie Boże jako wyraz poznania Boga. Są to dwie księgi poznania Boga i Jego woli. Księga świata stworzonego, zwłaszcza ciał niebieskich (w. 3-7) oraz prawo, inaczej Pismo Święte (w. 8-15). Pierwsza księga ukazuje wielkość i majestat Boga, a druga poucza o zasadach postępowania, aby się Bogu podobać.
Psalmista stwierdza, że nauka Boża rozwesela serce człowieka i oświeca jego oczy (w. 9). Jest przekonany, że Słowo Boże jest prawdą (w. 10) i ono jedynie może uczynić człowieka sprawiedliwym i szczęśliwym, gdyż jest Cenniejsze nad złoto, nad złoto najczystsze, słodsze od miodu płynącego z plastra (w. 11).
Siódme czytanie: Ez 36, 16-17a. 18-28 Pokropię was czystą wodą i dam wam serce nowe
Bóg zapowiada oczyszczenie i odnowienie ludu. Oczyszczenie jest aktem, przez który Bóg wymazuje wszystkie stare grzechy i winy. Pokropienie wodą jest symbolem nie tylko uwolnienia z pradawnych win, ale aktem wewnętrznego uświęcenia, przygotowania wnętrza jako mieszkania samego Boga. Dlatego Bóg udziela kolejnej łaski, którą jest wewnętrzne odnowienie: I dam wam serca nowe i ducha nowego tchnę do waszego wnętrza, zabiorę wam serca kamienne, a dam wam serca z ciała. Bóg przygotowuje całego człowieka do pełnej komunii z Nim, w sposób zewnętrzny i wewnętrzny. Nie można pozostać tylko na zewnętrznych przejawach pobożności. Naszą drogą jest wewnętrzna jedność z Bogiem, która owocuje prawdziwą pobożnością w duchu i prawdzie (J 4, 23).
Psalm responsoryjny: Ps 42,2-3. 5; Ps 43, 3. 4
Psalm 42 wyraża tęsknotę za Bogiem (w. 2-3) i za Syjonem (w. 5), miejscem szczególnym Jego ziemskiej obecności. Psalmista wyraża wielkie pragnienie oglądania oblicza Boga żywego. Nie może się doczekać, kiedy ujrzy Boga. Wspomina z utęsknieniem dni świąteczne, kiedy z tłumem w uroczystym orszaku kroczył do Bożego domu.
Psalm ma charakter tęsknoty za Bogiem, a zarazem ogromnej chęci pielgrzymowania do domu Bożego. Przypomina świąteczne wędrowanie Izraelitów do świątyni jerozolimskiej. A nadto wspomina pielgrzymowanie Jezusa Chrystusa do Jerozolimy jako dziecko z Rodzicami, potem jako dorosłego mężczyzny. Szczególnie przywołuje Jego ostatnią pielgrzymkę na drogę paschy ziemskiej i pasji oraz wielkie pragnienie, by jak najpełniej wypełnić wolę Boga Ojca i ujrzeć Jego oblicze pełne chwały.
Ósme czytanie: Rz 6, 3-11 Nowe życie
Św. Paweł głosi katechezę chrzcielną. Chrystus poprzez śmierć krzyżową pokonał grzech i zło, a przez chwalebne zmartwychwstanie zwyciężył śmierć. Zanurzeni w tajemnicy chrzcielnej również i my jesteśmy pogrzebani z Chrystusem. Umieramy dla grzechu, by żyć w wolności dzieci Bożych. Nieustannie zatem powracamy do tajemnicy chrzcielnej, by mocą Chrystusa przezwyciężać zło, umierając dla grzechu. Grzeszny człowiek zostaje pogrzebany z Chrystusem, by żyć nowym życiem. Nowe życie osłania się w sakramencie chrztu w czasie obecnym, a jego pełnia zostanie objawiona w czasie przyszłym, w zmartwychwstaniu w Chrystusie. W sakramencie chrztu jest zawarta tajemnica śmierci, ale przede wszystkich obietnica zmartwychwstania w Chrystusie. Życie tajemnicą chrzcielną to życie nadzieją Bożą.
Psalm responsoryjny: Ps 118, 1b-2. 16-17. 22-23
Psalm 118 ma charakter dziękczynny. Wydaje się, że raczej zbiorowego uwielbienia Boga. Już w pierwszych wierszach Psalmista kieruje do ludu zachętę do dziękczynienia Bogu, która jak refren jest powtarzana przez cały psalm Jego łaska na wieki (w. 2b).
Psalm szczególnie opiewa łaskawość (hesed) i dobroć (tob) Pana. Są to dwa kluczowe terminy określające miłosierdzie Boga względem ludu, skłaniające do hymnów dziękczynnych i pochwalnych. Łaskawość oznacza pomoc Bożą dla wszystkich, którzy Jemu zaufali. Dobroć jest synonimem łaskawości i ukierunkowana jest na działanie Boże w ochronie najbardziej potrzebujących. Trudno jest oddzielić jeden termin od drugiego, bo działanie Boga obejmuje wszystkie Jego przymioty jednocześnie.
Podczas spożywania paschy w czasach Jezusa śpiewano psalmy dziękczynne. Ewangeliści zaznaczają, że po odśpiewaniu hymnu wyszli w stronę Góry Oliwnej (Mt 26,30). Był to prawdopodobnie Ps 118. Otrzymał on szczytowe znaczenie i uwielbienie Boga w męce Chrystusa. Wszak to Jezus wypełnił proroctwa Psalmu: Kamień odrzucony przez budujących stał się kamieniem węgielnym. Stało się to przez Pana i cudem jest w naszych oczach (w. 22-23). Dlatego śpiewamy Bogu w Chrystusie radosne Alleluja – Chwalmy Pana!
Ewangelia: Łk 24, 1-12 Chrystus zmartwychwstał
Jezus umarł na krzyżu i został pochowany w grobie. Wydarzenia te są najbardziej dramatyczne w życiu uczniów Chrystusa. Niejako cała nadzieja legła w gruzach. Uczucia towarzyszące śmierci osoby bliskiej i złożenia do grobu budzą smutek, a nawet mogą prowadzić do załamania duchowego. Te uczucia ogarnęły również uczniów Chrystusa, zarówno apostołów, jak i towarzyszące kobiety. Wszyscy muszą się zmierzyć z tymi uczuciami. Opanowało ich zniechęcenie, przygnębienie, a nawet ciemność niewiary. Czarne chmury zostały rozwiane tajemniczym objawieniem aniołów i pustym grobem. Św. Łukasz nie wprowadza nas od razu w sferę zmartwychwstania. Musi nastąpić naturalne przejście przez nasze negatywne uczucia. Niewiara zostaje przezwyciężona nowym zawierzeniem Bogu. Uczniowie Chrystusa dochodzą do najbardziej zdumiewiającej prawdy wiary – chwalebnego zmartwychwstania Jezusa. Strach i lęk zostają pokonane mocą Zmartwychwstałego.
Co? Gdzie? Kiedy?
