W grudniu 1981 r. dwaj polscy ambasadorowie: Romuald Spasowski w Waszyngtonie i Zbigniew Rurarz w Tokio na znak protestu przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego opuścili swoje placówki dyplomatyczne, prosząc o azyl w USA.
Obaj zostali przez władze PRL zaocznie skazani na karę śmierci, utratę obywatelstwa i konfiskatę majątku. Dopiero w latach 90. wyroki zostały uchylone. Nigdy już do Polski nie wrócili, obaj zmarli na raka w USA.
Dlaczego zdecydowali się na tak radykalny krok? Dlaczego zrywali z systemem, któremu gorliwie służyli całe dotychczasowe życie? To tylko wybrane z pytań, na które starał się znaleźć odpowiedź historyk prof. Patryk Pleskot, autor dwutomowej biografii obu dyplomatów. Pierwszy tom skupia się na wydarzeniach, które poprzedziły prośby o azyl, drugi – na konsekwencjach ucieczek oraz opisie aktywności obu panów jako emigrantów. Ciekawa lektura nie tylko dla historyków, ujawniająca wiele mało znanych faktów z dziejów PRL.
Patryk Pleskot
„Rurarz. Spasowski. Żywoty równoległe”
Instytut Pamięci Narodowej,
Warszawa 2023,
Tom 1: 1920-1981,
Tom 2: 1981-2007,
640 + 712 s.
