Badanie wiernych jest coroczną akcją o charakterze statystycznym, organizowaną zazwyczaj jesienią. Głównym celem liczenia wiernych w ponad 10,5 tys. polskich parafii jest sprawdzenie, ile osób przychodzi na Msze św., ile z nich stanowią mężczyźni, ile kobiety, a ilu wiernych przystępuje do Komunii świętej. Dane posłużą do uaktualnienia statystyk w Kościele katolickim w Polsce. W ten sposób powstaje tzw. "mapa religijności" - cenny materiał dla samego Kościoła oraz dla socjologów i statystyków.
Badania odbywają się zgodnie z uchwałą Konferencji Episkopatu Polski. Każdego roku Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego kieruje do parafii poprzez kurie diecezjalne kwestionariusz, w którym prosi proboszczów o przeprowadzenie w określoną niedzielę zliczania wiernych obecnych i przystępujących do Komunii świętej na każdej Mszy, a także we wszystkich – o ile jest ich więcej niż jedna – świątyniach należących do parafii.
Wypełnione formularze najpierw trafiają z parafii do miejscowej kurii biskupiej, a następnie są zbiorczo przesyłane do ISKK. – Wybieramy zawsze tzw. przeciętną niedzielę, która nie przypada w jakieś szczególne święto lub uroczystość, co z kolei bardziej niż zwykle zmotywowałoby ludzi do uczestniczenia we Mszy św. – tłumaczył w ubiegłych latach ks. dr Wojciech Sadłoń, dyrektor ISKK.
Podczas badania zakłada się, że proboszczowie podają prawidłową liczbę mieszkańców, którzy realnie zamieszkują teren parafii. Chodzi o to, by uniknąć niejasności związanych m.in. z odpływem wiernych, którzy wyemigrowali zagranicę i tylko sporadycznie utrzymują kontakt z rodzinną miejscowością, a faktycznie współuczestniczą (lub nie) w praktykach religijnych w innej miejscowości.
Ponadto badadnie w tym roku dotyczyć będzie także zabytków nieruchomych znajdujących się w danej parafii oraz działających w niej grup duszpasterskich.
Badanie przeprowadza Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego, pierwszy w Polsce ośrodek badań nad religijnością oraz duszpasterstwem. Został założony w 1972 r. przez Stowarzyszenie Apostolstwa Katolickiego (Księża Pallotyni). Współpracuje z Konferencją Episkopatu Polski oraz Głównym Urzędem Statystycznym.
Według ostatnich danych, w 2017 r. w niedzielnej Eucharystii uczestniczyło 38,3 proc. zobowiązanych katolików (dominicantes), natomiast do Komunii Świętej przystępowało średnio 17 proc. (communicantes). W 2016 r. dane te wynosiły odpowiednio 36,7 proc. i 16 proc. Najwyższy wskaźnik dominicantes odnotowano w diecezji tarnowskiej (71,7 proc.), a najniższy w diecezji szczecińsko-kamieńskiej i łódzkiej (24,6 proc.). Z kolei wskaźnik communicantes był najwyższy w diecezji tarnowskiej (27,6 proc.), najniższy natomiast w diecezji sosnowieckiej i szczecińsko-kamieńskiej (11,2 proc.).