Czy to są "Kamienie na szaniec"?

Reżyser Robert Gliński twierdził w wywiadach, że film ma swoje dramaturgiczne prawa, więc musiał książkę Aleksandra Kamińskiego w pewien sposób przystosować do reguł nowoczesnego kina i wrażliwości współczesnej widowni, szczególnie młodej. Jednak odejście w wielu miejscach od litery powieści nie musiało oznaczać odejścia od jej ducha.

Opowieść o młodych harcerzach z grup szturmowych Szarych Szeregów, legendarnym Zośce, Rudym, Alku i innych chłopcach i dziewczętach, została u Glińskiego uwspółcześniona w sensie psychologicznym i mentalnym. W realiach okupacyjnych oglądamy historię wspaniałej młodzieży, która porwała się do walki z okupantem w akcjach małego sabotażu, przechodząc stopniowo do czynnej walki zbrojnej, nie mając do tego odpowiedniego przeszkolenia i doświadczenia żołnierskiego. Aleksander Kamiński napisał swoją książką w duchu romantycznym, kreując heroiczną legendę młodzieżowej konspiracji zgodnie z mottem wziętym z wiersza Juliusza Słowackiego. Mocno i wyraźnie podkreślił przedwojenne patriotyczne wychowanie w rodzinie, szkole i harcerstwie. O olbrzymiej cenie krwi, jaką zapłacili walczący harcerze, siłą rzeczy nie było tam mowy w sensie krytycznym.

Robert Gliński przedstawił natomiast swoich bohaterów jako wprawdzie dzielnych młodych ludzi, ale buntujących się przeciwko autorytetowi rodziców i przełożonych. Po scenach odbicia Rudego w akcji pod Arsenałem film na koniec nabiera charakteru wręcz pacyfistycznego. Oczywiście Gliński ma prawo do swojej interpretacji niekończącej się dyskusji o sensie i ofiarach podziemnej walki z Niemcami, w tym także Powstania Warszawskiego. Jednak nie musiał się w tym celu zasłaniać się książką „Kamienie na szaniec”. Nie dziwi więc, że wnuk Aleksandra Kamińskiego, spadkobierca praw autorskich, wycofał swoje nazwisko z czołówki, podobnie jak dwóch harcmistrzów – konsultantów filmu.

Ten dynamicznie zrealizowany utwór, świetnie zagrany przez młodych aktorów, z pewnością będzie się cieszył powodzeniem u młodych widzów. Dzięki filmowi mamy też kolejne wznowienie książki Kamińskiego i bogatych materiałów edukacyjnych. Film powinien być pokazany w Niemczech przez powołane do tego nasze instytucje i firmy. Ciekaw jestem, czy będzie promowany podobnie jak rodzime utwory o ludziach z marginesu, „prześladowanych” gejach czy o polskim antysemityzmie. Niemcy powinni tym razem zobaczyć, jak ich przodkowie barbarzyńsko znęcali się nad polską młodzieżą i mordowali bezbronnych zakładników.


„Kamienie na szaniec”, Polska, 2014. Reżyseria – Robert Gliński. Wykonawcy: Tomasz Ziętek, Marcel Sabat, Kamil Szeptycki, Magdalena Koleśnik, Sandra Staniszewska, Artur Żmijewski, Danuta Stenka, Krzysztof Globisz, Wojciech Zieliński, Andrzej Chyra i inni. Dystrybucja – Monolith Films.

Mirosław Winiarczyk fot. Marcin Makowski/Monolith Films Idziemy nr 10 (442), 9 marca 2014 r.