Do mało znanych wydarzeń w najnowszych dziejach Kościoła w Polsce należy obrona krzyża, który władze komunistyczne chciały usunąć sprzed kościoła franciszkanów w Gliwicach. Sprawie poświęcili swoją książkę Adam Dziurok i Bogusław Tracz.
Autorzy nie tylko zajęli się genezą i przebiegiem protestu, surowymi represjami, które spotkały jego uczestników (z wyrokami więzienia włącznie), ale także nawiązali do kontekstu całej sytuacji, ukazując stosunek władz partyjno-państwowych wobec Kościoła w końcu lat 50. XX wieku, problemy, jakie Kościół napotykał w województwie katowickim i te najbliższe mieszkańcom dzielnicy hutniczej,
Gdy autorzy opisują starania o budowę nowej świątyni i ustawienie krzyża na placu, a potem brutalność władz, widać jak w tzw. terenie realizowana była polityka wyznaniowa wobec Kościoła i ludzi wierzących, których traktowano jako obywateli, jeśli nie drugiej, to trzeciej kategorii.
Dobrze, że IPN, tym razem wspólnie z Muzeum w Gliwicach, przypomina takie wydarzenia. Żyje coraz mniej ludzi, którzy je pamiętają. A powinny pozostać w pamięci z wdzięczności wobec tych odważnych wyznawców Chrystusa, którzy nie bali się sprzeciwić prześladowcom Kościoła.
„W obronie krzyża. Protest w Gliwicach w 1960 roku”
Adam Dziurok, Boguslaw Tracz
Instytut Pamięci Narodowej, Muzeum w Gliwicach
Katowice – Gliwice – Warszawa 2020
str. 256