Około 5-10 proc. zdrowych ludzi jest jej nieświadomymi nosicielami. Meningokoki atakują głównie małe dzieci poniżej 12. miesiąca życia oraz nastolatki 15-18 lat, gdyż mają obniżoną odporność. Zakażenia rozwijają się najczęściej jesienią i wiosną, po kontakcie ze śliną chorego. Żeby bakterie przeniosły się na drugą osobę, trzeba się z chorym całować, jeść tę samą kanapkę czy pić z tej samej butelki. Najważniejsze jest więc zachowanie higieny. Zwłaszcza wśród młodzieży, bo 80 proc. dorosłych ma swoiste przeciwciała będące dowodem na kontakt z tą bakterią.
Chorobę zaczynają podstępnie objawy grypy: bóle mięśni i głowy, wysoka gorączka, słabość, brak apetytu, wymioty. Objawy szybko się nasilają i w ciągu kilku godzin stan chorego pogorsza się. Nie należy czekać na poważne objawy, takie jak sztywnienie karku, wybroczyny na skórze czy utraty przytomności. Te świadczą o zaawansowaniu choroby, w której liczy się każda minuta. Nastolatek może zlekceważyć pierwsze objawy, ale tempo ich nasilania się jest sygnałem alarmowym do pilnego kontaktu z lekarzem.
Posocznica (sepsa) objawia się uszkodzeniem wielu tkanek organizmu pod wpływem obecności drobnoustrojów lub ich toksyn, krążących we krwi. Dochodzi do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, co wywołuje wymioty, nudności, przeczulicę skóry, senność, drgawki. Do częstych schorzeń pochorobowych – u 20-50 proc. chorych – należy zespół ostrej niewydolności oddechowej ze spadkiem wydolności płuc. Występuje skąpomocz i zakażenia dróg moczowych. Sepsa dotyczy 10-14 proc. chorujących.
Najważniejsza jest skuteczna profilaktyka, czyli szczepionki tetrawalentne, zabezpieczające przed czterema serotypami: A, C, Y i W-135. W Polsce 90 proc. wszystkich zachorowań wywołują meningokoki grup B i C, epidemie i sepsę – najczęściej typ C. Niemowlęta i małe dzieci powinny być u nas w pierwszej kolejności szczepione przeciwko meningokokom grupy B. Skuteczność szczepień wynosi powyżej 90 proc. Nastolatki i dzieci żłobkowe warto szczepić przeciw typowi C, wyjeżdżających w rejony saharyjskie – przeciw: A, C, Y i W-135.
Chemioprofilaktyka jest zalecana wszystkim, którzy w ciągu siedmiu dni poprzedzających zachorowanie mieli bliski kontakt z chorym. Chodzi o likwidację potencjalnego nosicielstwa nosogardłowego. Stosuje się wówczas, do 24 godzin po bliskim kontakcie, jeden z trzech leków: u dzieci rifampicynę doustnie przez dwa dni, ceftriakson domięśniowo lub dożylnie w jednej dawce, lub ciprofloksacynę – wyłącznie u dorosłych (po 14 dniach jej znaczenie jest ograniczone).
Zakażenia meningokokiem występują tylko u ludzi i poza organizmem człowieka bakterie szybko giną. Nie ma potrzeby zamykania żłobków, przedszkoli, szkół czy oddziałów szpitalnych. Nie potrzeba dezynfekcji pomieszczeń, obiektów ani szerokiego podawania antybiotyków.