Kolebka na żyletki

Ginie historyczna zabudowa Stoczni Gdańskiej. W miejscu, gdzie rodziła się nasza wolność od komunizmu, powstanie Młode Miasto.
– Poza salą BHP i historyczną bramą wszystko będzie zrównane z ziemią, a złomowane dźwigi zostaną pocięte na żyletki – mówi z goryczą Roman Gałęzewski, przewodniczący „Solidarności” Stoczni Gdańsk S.A.

Za bramą nr 2 Stoczni Gdańskiej rozpościera się smutny widok. Niszczejące budynki dawnych hal zieją powybijanymi szybami. Nagi kadłub niedokończonego statku, zardzewiałe barki nad kanałem i wyzierające z zarośli zniszczone maszyny, jak ta z napisem „Korab”, sprawiają wrażenie opuszczonych. Tak jakby nikt nie interesował się spuścizną Gdańskiej Stoczni. Nic bardziej błędnego. Wielu ostrzy sobie zęby na ponad 100-hektarowy teren w centrum miasta, z dostępem do morza. Legendą stoczni nikt się nie przejmuje, co najwyżej jest dla niektórych przeszkodą w snuciu własnych planów na przyszłość.


MŁODE NA STARYM

– Owszem, Stocznia Gdańska przeżywała trudności, ale w sposób sztuczny została doprowadzona do upadłości – twierdzą stoczniowcy. – Po jej ogłoszeniu teren z tą lepszą częścią gruntów sprzedany został za niecałe 70 mln zł. Pieniądze miały iść na ratowanie przedsiębiorstwa. Potem za grunty, o powierzchni równej zaledwie 1/3 poprzedniej transakcji Duńczycy zapłacili Skarbowi Państwa 300 mln zł – pokazuje dysproporcje Roman Gałęzewski.

Teren dawnej Stoczni Gdańskiej dziś rozparcelowany jest pomiędzy kilka podmiotów. Jak informuje Anna Dobrowolska z Biura Prasowego Kancelarii Prezydenta Gdańska właścicielami są: ok. 5,7 ha – BPTO Kolonia Robotnicza, ok. 8,4 ha – Drewnica Development, ok. 4,4 ha – Euro Mall, ok. 15,6 ha – BPTO Stocznia Cesarska, ok. 1,6 ha – Imber Gedania, ok. 0,2 ha – NSZZ „Solidarność”. Pozostałe tereny Stoczni Gdańsk – 45 ha – przeznaczone mają być pod budowę osiedla Młode Miasto.

Budową ma zająć się utworzona w Kopenhadze duńska Spółka BPTO Gdańsk Development A/S, która nabyła w 2006 r. 4 ha, w 2007 r. – 23 ha, w 2009 r. – 20 ha. – Z terenu zaplanowanego na powstanie Młodego Miasta ok. 11,2 ha znajduje się w posiadaniu Gminy Miasta Gdańska – informuje Anna Dobrowolska. Na gruntach gminnych powstaje Europejskie Centrum Solidarności, którego budowa zakończy się w przyszłym roku, będzie tu także ul. Nowa Wałowa oraz bulwar o nazwie „Droga do Wolności” (2,8 ha).

Spółka BPTO Gdańsk Development A/S zapowiada, że chce „przywrócić tej minionej dzielnicy przemysłowej dawny charakter nabrzeża tętniącego życiem”. Na stronie internetowej Urzędu Miasta Gdańska zamieściła ogłoszenie o poszukiwaniu inwestorów i deweloperów. Według projektu 2/3 powierzchni użytkowej mają stanowić biura, co ma przeistoczyć Młode Miasto w centralną dzielnicę biznesową Gdańska. Uzupełnieniem funkcji biurowej będą mieszkania, sklepy i punkty usługowe. „Zagospodarowanie terenów Młodego Miasta oparte jest na wizji architektury, która łączy nowoczesne rozwiązania i style z poszanowaniem historii wyjątkowego miejsca, jakim jest Stocznia Gdańska (…)” – zaznacza Spółka BPTO Gdansk Development A/S.

Co ma się zmieścić w zachowanych historycznych miejscach? Wymienia się tu historyczną Salę BHP, nowy gmach Europejskiego Centrum Solidarności oraz centrum konferencyjne i terminal statków wycieczkowych. Czy to znaczy, że w efekcie Spółka skupi się na budowie terminala statków wycieczkowych? Sala BHP przecież stoi, a budowa Europejskiego Centrum Solidarności dobiega końca.

O zachowanie historycznej sali BHP dba NSZZ „Solidarność”, od kiedy w 2004 r. stał się jej prawnym właścicielem. Już w rok po przejęciu przystąpił do generalnego remontu i nowoczesnej adaptacji pomieszczeń. 24 sierpnia 2010 r. uroczyście otwarto salę BHP w nowej formie obiektu konferencyjno-muzealnego. – Rewitalizacja kosztowała nas kilka milionów złotych. Na pewno prościej byłoby budynek rozebrać i postawić nowy, ale przecież chodzi tu o zachowanie dziedzictwa – mówi Roman Gałęzewski. W sali BHP odtworzono scenerię z sierpnia 1980 r., kiedy była ona miejscem powstania i obrad Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego (MKS), negocjacji między nim a Komisją Rządową i podpisania 31 sierpnia 1980 r. „Porozumień Sierpniowych”, dzięki którym powstał Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”.

Nowy gmach Europejskiego Centrum Solidarności wznoszą władze miasta. Centrum krytykowanego nie tylko przez środowisko „Solidarności”.

– W tworzonym Europejskim Centrum Solidarności nie ma ludzi związanych z „Solidarnością”. Czym miałoby się ono zajmować? Funkcję muzealną spełnia już Sala BHP – zauważa Brunon Baranowski, członek Komisji Zakładowej oraz Prezydium Komisji Międzyzakładowej „S” w Stoczni Gdańskiej.


SZCZĘK BULDOŻERA

Z dawnego terenu Stoczni zaczynają znikać kolejne historyczne budynki. W ramach przygotowań do powstania Młodego Miasta w czerwcu zburzono modelarnię. Wpisem do rejestru zabytków na obszarze dawnej Stoczni Gdańskiej objęte są jedynie Plac Solidarności z Pomnikiem Poległych Stoczniowców Grudnia 1970 r., mur wzdłuż północnej pierzei Placu, brama nr 2 Stoczni Gdańskiej oraz sala BHP. Niektóre hale stoczni cesarskiej, budynek dyrekcji i remiza strażacka chronione są zapisami planu miejscowego jako „obiekty o wartościach kulturowych”.

W lipcu buldożery ruszyły na stoczniowe biuro projektowe, tzw. wzorcownię. Budynek nie podlega żadnej ochronie prawnej. Nie znalazł się ani w rejestrze, ani w ewidencji zabytków, a jego ochrony nie przewidział też miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Spośród kompleksu zabudowań dawnej stoczni, wzorcownia jest najbardziej okazałą budowlą. Powstała w latach 90. XIX w. jako zaplecze biurowe nowopowstałego wydziału elbląskiej Stoczni Schichaua. W tamtym czasie było to jedno z najbardziej prężnych przedsiębiorstw stoczniowych w naszej części Europy.