Węgry: obchody 40. rocznicy śmierci kard. Mindszenty`ego

W najbliższych tygodniach na Węgrzech odbędą się liczne uroczystości poświęcone pamięci kardynała Józsefa Mindszenty’ego (1892-1975).

20150326 20:51
ts, kg (KAI) / Budapeszt, mz

 
Jego nazwisko stało się w tym kraju symbolem nieugiętego oporu początkowo przeciwko reżimowi faszystowskiemu, a potem komunistycznemu. Dla wielu Węgrów był on nie tylko przywódcą duchowym, ale także jedynym autorytetem politycznym. Kardynał zmarł 6 maja 1975 w Wiedniu w wieku 83 lat.

Uroczyste obchody 40. rocznicy jego śmierci rozpoczęły się 24 marca Mszą świętą sprawowaną przez prymasa Węgier kard. Pétera Erdo w kaplicy byłego wiezienia karnego w Sopronköhida. Mindszenty trafił tam pod koniec 1944 za to, że protestował przeciwko deportacjom ludności żydowskiej, na wolność wyszedł 1 kwietnia 1945 roku.

W kazaniu kard. Erdo podkreślił, że jego poprzednik odważnie zabierał głos, kierując się troską o ojczyznę i jej obywateli. Przypomniał, że rolą biskupa jest dawanie świadectwa i przekazywanie wiary chrześcijańskiej w każdym czasie. Był o tym przekonany także kard. Mindszenty, który wypowiadał się, mimo wszelkich niebezpieczeństw. "Czynił to z miłości do Boga i ludzi, których wspierał swoją postawą, swoją wiarą, zdecydowaniem i niepodważalnymi argumentami“ – powiedział kaznodzieja.

Kard. Mindszenty był jednym z wielkich męczenników Kościoła katolickiego w Europie Wschodniej w czasach komunistycznych. Urodził się 29 marca 1892 w rodzinie chłopskiej we wsi Csehimindszent na terenie diecezji Szombathely (Węgry zachodnie) jako József Pehm. Święcenia kapłańskie przyjął 12 czerwca 1915, po czym aż do nominacji biskupiej w 1944 pracował w swej rodzimej diecezji. W 1919 został po raz pierwszy aresztowany, gdy na Węgrzech powstała komunistyczna Republika Rad, kierowana przez Bélę Kúna. Wkrótce jednak, wraz z upadkiem tego reżimu, odzyskał wolność. Z tamtego okresu pozostał mu nieprzejednanie wrogi stosunek o komunizmu.

W 1941 upadł liberalny rząd premiera Pála Telekiego i Węgry przystąpiły do wojny po stronie hitlerowców, co wywołały gwałtowne sprzeciwy w kraju. 4 marca 1944 Pius XII mianował ks. prał. Józsefa Pehma biskupem diecezji Veszprém. Nomina zmienił wtedy swe niemieckie nazwisko na Mindszenty ("pochodzący z Mindszent"). Był wówczas poszukiwany przez Gestapo z powodu pomocy, której udzielał polskim uchodźcom. Ze względu na zmianę nazwiska udało mu się przez kia dni uniknąć aresztowania, w końcu jednak wraz ze swym sekretarzem ks. László Lékaim (późniejszym prymasem i kardynałem) został uwięziony przez gestapo w jednym z najsurowszych zakładów karnych na Węgrzech – w więzieniu w Sopronkohida, skąd wyszedł na wolność dopiero w lipcu 1944 po interwencji regenta Miklósa Horthyego. Biskup i jego sekretarz trafili ponownie do więzienia w Sopronkohida 27 listopada 1944, po przewrocie Szálasiego.

Po śmierci prymasa Jusztiniána Serédiego papież w październiku 1945 mianował biskupa Mindszentyego arcybiskupem Ostrzyhomia i prymasem Węgier, a w lutym następnego roku obdarzył go godnością kardynalską. Po dojo władzy komunistów w 1946 już w 1948 został aresztowany i po procesie pokazowym skazany na dożywotnie więzienie. Podczas krótkiej rewolucji budapeszteńskiej w październiku 1956, na polecenie ówczesnego rządu Imre Nagy’ego, kard. Mindszenty został zwolniony z odosobnienia. 31 października powrócił do swych obowiązków pasterskich. Gdy 4 listopada tegoż roku do Budapesztu wjechały czołgi sowieckie, by stłumić powstanie, kard. Mindszenty schronił się w ambasadzie USA, gdzie otrzymał azyl polityczny. Było to powodem ciągłej złości komunistycznego reżimu Jánosa Kádára i napięć w stosunkach Budapesztu z Waszyngtonem.

Podczas 15-letniego pobytu w ambasadzie amerykańskiej kardynała odwiedzał wielokrotnie ówczesny arcybiskup Wiednia kard. Franz König jako wysłannik papieży Jana XXII i Pawła VI. Po raz pierwszy uczynił to 18 kwietnia 1963. Ale dopiero 28 września 1971, w wyniku porozumienia między Watykanem a rządem węgierskim, kardynał mógł wyjechać przez Wiedeń do Rzymu.

Opuszczał Budapeszt z ciężkim sercem, gdyż najchętniej zostałby pośród swoich wiernych. Na miejsce stałego pobytu wybrał Wiedeń, gdyż – jak zawsze podkreślał – czuł, że jest bliżej swojej ojczyzny. Zamieszkał w wiedeńskim "Pazmaneum" naprzeciwko seminarium duchownego i w bezpośrednim sąsiedztwie ambasady USA.

Zmarł 6 maja 1975 r. w wieku 83 lat w Wiedniu i został pochowany w sanktuarium maryjnym w Mariazell, czczonym zarówno przez Austriaków, jak i Węgrów. W maju 1991 jego doczesne szczątki przewieziono na Węgry i złożono w bazylice w Ostrzyhomiu – dawnej jego siedzibie biskupiej. Proces beatyfikacyjny kard. Mindszenty’ego rozpoczął się w 1993 r. a od 22 października 1996 roku toczy się w Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych.