Rząd ludzi kompetentnych

Z prof. Jadwigą Staniszkis, socjologiem i politologiem, rozmawia Radek Molenda

W poniedziałek zaprzysiężono nowy rząd. Ta ekipa jest w stanie przeprowadzić zmiany zapowiadane przez PiS?

Ten skład jest bardzo obiecujący. Po raz pierwszy wskazuje na rozwój jako łącznik między wolnością i sprawiedliwością. Przedtem PiS przeciwstawiał sobie te dwie wartości.

Wyróżniłabym w tym rządzie trzy segmenty, stanowiące o jego wartości.

Pierwszy, gospodarczy, z Mateuszem Morawieckim jako wicepremierem i ministrem od spraw rozwoju oraz Pawłem Szałamachą jako ministrem finansów. Pewnym problemem jest niezbyt jasne rozgraniczenie kompetencji i trochę odmienne perspektywy: u Morawieckiego – profesjonalizm środowiska finansowego, u Szałamachy – perspektywa człowieka partii.

Są także inne świetne nazwiska: Krzysztof Tchórzewski od energetyki czy Andrzej Adamczyk od infrastruktury i budownictwa, którzy przez lata śledzili, jak Platforma marnowała zamówienia publiczne i inwestycje w tych dziedzinach. To bardzo dobrze obsadzony segment, ale musi tam dojść do pracy zespołowej, bo te dziedziny się zazębiają.

Drugi segment, zapewniający funkcjonowanie państwa, to przede wszystkim doświadczony i inteligentny Konrad Szymański od spraw UE i Anna Streżyńska od cyfryzacji. To są ludzie naprawdę wybitni. Wysoki poziom reprezentują także Piotr Gliński jako minister kultury i doświadczony jako rektor Jarosław Gowin na stanowisku ministra nauki.

Trzeci segment, budzący u dziennikarzy najwięcej ciekawości: Antoni Macierewicz, Zbigniew Ziobro, Mariusz Kamiński. Oni bardzo dobrze wiedzą, jak funkcjonują ich resorty, i chcą wprowadzić duże zmiany. To jest najbardziej enigmatyczny segment. Zobaczymy, jak to będzie wyglądało w praktyce.

Media nie ustają w przyprawianiu tym ostatnim gombrowiczowskiej gęby.

Macierewicz i Ziobro nieraz pokazali, że nie oglądają się na media. Z pewnością na korzyść Ziobry działa niedawny finał sądowej sprawy o korupcję w spółkach węglowych. Tragiczna śmierć Barbary Blidy, spowodowana moim zdaniem niekompetencją na niższym szczeblu, nie przesłania tego sukcesu. Zrobiono z tego główny zarzut wobec Ziobry, a okazało się, że wyrok skazujący jemu przyznał rację – doszło tam do przestępstw.

Macierewicz jest wytrwały, ma swoją wizję. Był już wiceministrem obrony, badał sprawę WSI i mniej więcej orientuje się, jak wyglądają te wszystkie zależności jeszcze z czasów komunizmu.

Z kolei Kamiński dał się już poznać jako skuteczny, walczący z korupcją państwowiec. Uważam, że ci trzej są tak atakowani, ponieważ dla różnych grup niejasnych interesów są groźni. Choć ich słabością jest zakładanie, że cel niekiedy uświęca środki.

Swoją drogą, gdy chodzi o media, żenujące jest przeorientowywanie się tych, które dotąd atakowały PiS, w sytuacji, gdy ten skoncentrował władzę wokół siebie.

Widać próby sterowania prezydentem RP choćby w sprawie krzyża przed Pałacem Prezydenckim. Andrzej Duda będzie zakładnikiem PiS?

Prezydent Duda jest sprawnym urzędnikiem, ale nie ma w nim tyle energii, przebojowości i woli politycznej, co w Jarosławie Kaczyńskim. Nie ma też tak jasnej wizji rządzenia. Widać, że różne rzeczy próbuje godzić. Jak dotąd w zestawieniu z charyzmatycznym Kaczyńskim wypada bardziej blado. Nie oznacza to jednak, że będzie zakładnikiem PiS. To bardziej kwestia charakteru pana prezydenta niż ulegania presji.

Ufam, że będzie dobrym prezydentem. W jego gestii jest np. aneks do raportu WSI i mam nadzieję, że wystarczy mu odwagi, by się z tym uporać.

Opozycja w nowym układzie sił w parlamencie będzie skuteczna?

Przede wszystkim nie podoba mi się brak w Prezydium Sejmu członka PSL, zwłaszcza że w tej partii nastąpiła zmiana pokoleniowa. Władysław Kosiniak-Kamysz wniósł, w koalicji z Platformą, duży wkład w poprawę polityki rodzinnej.

A co do opozycji, to zobaczymy, co będzie. PiS pod przewodnictwem Michała Ujazdowskiego przygotował w minionej kadencji pakiet demokratyczny, który formułował uprawnienia opozycji np. w kwestii kierowania komisjami czy zniesienia „zamrażarki” pomysłów opozycji. Ten pakiet pozwalał opozycji na konstruktywne działanie, ale Platforma go odrzuciła. Czy PiS obecnie, kiedy to PO jest opozycją, go wprowadzi? Mam nadzieję, że tak, chociaż jak na razie do tematu nie wraca.

Jak Pani ocenia styl, w jakim Ewa Kopacz żegnała się ze swoim stanowiskiem?

Jej przemówienie w Sejmie było agresywne. Co gorsza, nie było w nim zrozumienia, dlaczego społeczeństwo odrzuciło rządy Platformy. Skala umów śmieciowych, płace stanowiące tylko 46 proc. PKB, co jest jednym z najgorszych wyników w Europie, za drogie i słabej jakości inwestycje, którymi tak się chwali Platforma (kilkadziesiąt skarg sądowych wniesionych przez nieopłaconych bezpośrednich wykonawców) – tych wszystkich kwestii pani Kopacz zdawała się nie przyjmować do wiadomości. Byłaby znacznie bardziej wiarygodna, gdyby się jednak uderzyła we własną pierś. Nie dziwi, że zapłaciła za to stanowiskiem w swoim klubie parlamentarnym.

Należy się spodziewać zmian w mediach?

Jeśli się ma tak dużą władzę polityczną, jestem przeciwna przejmowaniu władzy w mediach. One powinny być niezależne od władzy, nawet gdy mamy do czynienia z poziomem dziennikarstwa red. Tomasza Lisa czy publicystyki „Newsweeka”. Jeśli się dobrze rządzi, to władzy nie przeszkodzi nawet złośliwa krytyka. I im mniej majstrowania przy mediach, zwłaszcza telewizji publicznej, tym lepiej. Każda władza musi być kontrolowana.

rozmawiał Radek Molenda fot. Michał Ziółkowski/Idziemy Idziemy nr 47 (530), 22 listopada 2015 r.