16 XII 1988: Zmarł bp Jan Obłąk

Zmarły 25 lat temu w Olsztynie biskup warmiński Jan Obłąk należał do najwybitniejszych historyków Kościoła. Urodzony 26 maja 1913 r. w Borzęcinie k. Brzeska na terenie diecezji tarnowskiej, ukończył seminarium duchowne w Tarnowie i w 1936 r. przyjął święcenia kapłańskie. Podczas okupacji angażował się w działalność konspiracyjną; był kapelanem Armii Krajowej i Narodowej Organizacji Wojskowej, która po zakończeniu działań wojennych kontynuowała działalność w strukturach Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Uczestniczył też w tajnym nauczaniu; uczył łaciny. Po wojnie na Uniwersytecie Jagiellońskim obronił doktorat z historii Kościoła. Za działalność niepodległościową w WiN zagrożony był aresztowaniem. W związku z tym w 1949 r. władze kościelne zdecydowały się skierować go do pracy w diecezji warmińskiej.

Tu pełnił wiele odpowiedzialnych funkcji: wicerektora Seminarium Duchownego „Hosianum” i dyrektora Niższego Seminarium Duchownego. Jednocześnie wykładał historię Kościoła, patrologię, historię sztuki. Ks. Obłąk był też diecezjalnym konserwatorem zabytków, redaktorem naczelnym „Warmińskich Wiadomości Diecezjalnych”. Udało mu się odzyskać część dzieł sztuki zrabowanych przez sowieckich żołnierzy z kościołów diecezji warmińskiej i wywiezionych do Moskwy, a po latach przekazanych do Muzeum Narodowego w Warszawie.

W listopadzie 1961 r. został biskupem pomocniczym warmińskim. Święcenia biskupie przyjął 1 kwietnia 1962 r. z rąk kard. Stefana Wyszyńskiego w katedrze fromborskiej. W latach 1962-1968, będąc już biskupem, był rektorem „Hosianum”. Uczestniczył w II i IV sesji Soboru Watykańskiego II. Był szefem komisji historycznej przygotowującej materiały do procesu beatyfikacyjnego kard. Stanisława Hozjusza.

Dwukrotnie był wybierany wikariuszem kapitulnym: po śmierci bp. Józefa Drzazgi i po nominacji bp. Józefa Glempa na Prymasa Polski. 13 kwietnia 1982 r., po 10 miesiącach wakatu w diecezji warmińskiej, Jan Paweł II mianował bp. Obłąka jej ordynariuszem. Rządy diecezją sprawował w myśl swego zawołania biskupiego „Prostujcie drogę Panu”.

Podczas stanu wojennego bp Obłąk wykazywał wielką troskę o internowanych. Odwiedzał ich w ośrodkach w Iławie, Gołdapi i Kwidzynie. Przychodził z pomocą materialną i duchową ich rodzinom. Powołał Charytatywny Punkt Pomocy dla Więźniów i Internowanych. W latach 1982-1988 interesowała się nim Służba Bezpieczeństwa; w swojej rezydencji w Olsztynie organizował spotkania dyskusyjne, a po powołaniu w 1982 r. dwutygodnika „Posłaniec Warmiński” polecił zatrudnić w nim dziennikarzy wyrzuconych z pracy za swoje poglądy.

Znany był z wielkiego kultu Matki Bożej, zwłaszcza czczonej w Gietrzwałdzie. Doprowadził też do koronacji obrazu w Stoczku Warmińskim i nadania świątyni w Lipce tytułu bazyliki mniejszej.

W 1985 r. jego stan zdrowia bardzo się pogorszył, co spowodowało, że od tego czasu diecezją warmińską kierował bp Edmund Piszcz, którego Jan Paweł II mianował administratorem apostolskim. Formalną rezygnację z kierowania diecezją bp Obłąk złożył po ukończeniu 75 lat w październiku 1988 r., a w dwa miesiące później zmarł.

Wśród dzieł historycznych, które pozostawił, najwięcej dotyczyło diecezji warmińskiej. Pisał m.in. o dziejach poczty biskupiej na Warmii i roli, jaką odegrał w niej biskup-poeta Ignacy Krasicki. Za tę działalność bp Obłąk został członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Historycznego. Posiadał też bogate zbiory filatelistyczne, za co z kolei wyróżniony był honorową odznaką przez Polski Związek Filatelistów.

Bp Jan Obłąk pochowany jest podziemiach katedry w Olsztynie.

Wojciech Świątkiewicz Idziemy nr 50 (431), 15 grudnia 2013 r.