To wszystko oznaczało zmiany. Doszło do wielkiego odrodzenia religijnego. Także, a może przede wszystkim, Kościoła katolickiego. Na całym obszarze ZSRR, tam, gdzie istniały skupiska katolików, powstawały kaplice – częstokroć w prowizorycznie tylko przystosowanych wiejskich domach. Dopiero później podjęte zostały próby odzyskania kościołów. A trzeba pamiętać, że na terenie Rosyjskiej FSRR istniało jedynie dziesięć parafii z czterema kościołami i dwoma kaplicami, w których pracowało ośmiu księży, w większości w sędziwym wieku.
Katedrę Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Moskwie zamknięto ostatecznie w 1937 r. Mieścił się w niej akademik, a od 1956 r. – przedsiębiorstwo Mosspecpromprojekt, które przebudowało budynek, dzieląc go na cztery kondygnacje. Dopiero 8 grudnia 1990 r. przed budynkiem odprawiono pierwszą Mszę świętą, ale zwrócono go wiernym dopiero w 1996 r., a poświęcony został w 1999 r. Z kolei kościół Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Petersburgu (za ZSRR – Leningrad) zamknięto w 1938 r. Zamieniono go na magazyn, przez pewien czas znajdowały się w nim pomieszczenia Muzeum Historii Religii i Ateizmu. W 1991 r. ponownie zarejestrowano parafię św. Katarzyny, a w 1992 r. budynek zwrócono Kościołowi.
1 grudnia 1989 r. papież Jan Paweł II przyjął w Watykanie Michaiła Gorbaczowa, po czym 15 stycznia 1990 r. Stolica Apostolska i ZSRR nawiązały stosunki dyplomatyczne. W maju tego roku do Moskwy przybył pierwszy stały przedstawiciel dyplomatyczny Watykanu, abp Francesco Colasuonno. A potem nastąpiła odbudowa struktur kościelnych. 13 kwietnia 1991 r. Jan Paweł II ustanowił administratury apostolskie dla europejskiej (abp Tadeusz Kondrusiewicz w Moskwie) i azjatyckiej (bp Joseph Werth SJ w Nowosybirsku) części Federacji Rosyjskiej. Później każda z administratur została podzielona na dwie mniejsze. Ostatecznie 11 lutego 2002 r. Ojciec Święty utworzył w Rosji katolicką prowincję kościelną, podnosząc administratury apostolskie do rangi jednej archidiecezji-metropolii i trzech diecezji. Moskwa stała się siedzibą archidiecezji Matki Bożej, a zarazem metropolii obejmującej wszystkie diecezje w Rosji, a na jej czele stanął abp Kondrusiewicz. Funkcjonowało tam wówczas ponad 220 parafii i około 300 niezarejestrowanych jeszcze wspólnot, z 220 kapłanami i prawie 230 siostrami zakonnymi, pochodzącymi z Polski i kilkunastu innych krajów.
KOŚCIÓŁ SIĘ UMACNIA
Stworzenie diecezji wywołało wzburzenie wśród hierarchii prawosławnej, uważającej, że na jej „kanonicznym terytorium” nic takiego nie powinno istnieć. Co prawda później sytuacja nieco się poprawiła, ale relacje rosyjskiego prawosławia z Kościołem katolickim są nie najlepsze z rozmaitych powodów, nie tylko ze względu na kwestię struktury kościelnej.
Praca księży jest bardzo trudna. Z jednej strony lata istnienia ZSRR bardzo wpłynęły na postawy społeczeństwa, nawet ci wierzący wciąż w jakiejś mierze są „ludźmi sowieckimi”. Z drugiej zaś strony w wielu syberyjskich miejscowościach księża muszą pokonywać setki kilometrów, by dotrzeć do wsi, którymi się opiekują. Na dodatek miejscowe władze patrzą na parafie katolickie niekoniecznie przychylnym okiem.
W tych warunkach odrodzenie i rozwój Kościoła katolickiego w Rosji są czymś naprawdę niezwykłym. I trzeba patrzeć na to inaczej niż w przypadku krajów takich jak Ukraina czy Białoruś, gdzie pozycja katolików, mimo wszystkich istniejących problemów, jest jednak zupełnie inna. Tym bardziej więc katolicy w Rosji potrzebują wsparcia.
Co? Gdzie? Kiedy?
