Znacznie łatwiej jest sformułować oczekiwania młodzieży względem wspólnoty, czy też instytucji Kościoła, niż opisać osobiste potrzeby duchowe młodych ludzi. W pewnym stopniu są one opisane głosami młodych przedstawicieli duchowieństwa i życia zakonnego, którzy przypominają o potrzebie braterstwa, duchowości – w centrum której jest osobiste spotkanie z Chrystusem – i radykalność.
ROZEZNAWANIE I POWOŁANIE – POTRZEBA (RE)DEFINICJI
Idąc za głosami młodych ludzi, a także opinii spływających do Sekretariatu Synodu z różnych konferencji episkopatów, Instrumentum laboris przypomina, że termin „powołanie” jest zbyt często ograniczany jedynie do myślenia o powołaniu kapłańskim i zakonnym, a młodzi sądzą, że duszpasterstwo powołań zawiera propozycje zarezerwowane jedynie dla wąskiej grupy odbiorców. Oprócz konieczności patrzenia na powołanie w szerszym, chrześcijańskim kontekście, Instrumentum laboris zwraca uwagę m.in. na rosnącą (wg deklaracji episkopatów) liczbę młodych ludzi, którzy wybierają życie jako „single” i podkreśla, że ważne, aby Synod Biskupów zajął się także tym tematem.
Potrzeba także przypomnienia, czym jest rozeznawanie, które dla wielu młodych pozostaje pojęciem obcym, zarówno w wymiarze duchowym, jak i szerszym: podejmowania decyzji, przy uwzględnieniu szeregu czynników społecznych i kulturowych, które ich kształtują i ograniczają.
TOWARZYSZENIE: COACHING CZY SPOWIEDŹ?
Instrumentum laboris przypomina, że jedną z głównych tęsknot młodych ludzi, powiązaną z rozeznawaniem powołania, jest szeroko pojmowane towarzyszenie. Może być ono zarówno rozumiane jako rodzaj „chrześcijańskiego coachingu”, wpisującego się w coraz modniejszy nurt doradztwa i mentorstwa, jak i kierownictwa duchowego, mającego swe źródło w duchowości chrześcijańskiej. Dokument przypomina też o niezastąpionej roli sakramentu pojednania, którego praktykowanie różni się w poszczególnych częściach świata.
Odwołując się do uwag konferencji episkopatów, dokument zwraca też uwagę, że owo towarzyszenie musi w jeszcze większym stopniu odpowiadać na współczesne wyzwania i wątpliwości, z którymi mierzą się młodzi ludzie, a środowiska, w których starsi mają okazję towarzyszyć młodszym (np. szkoły, uczelnie) powinny zdawać sobie sprawę, że to właśnie dzięki nim młodzi ludzie rozeznają swoje powołanie i podejmują życiowe decyzje. Doceniona jest też rola szkół i uczelni katolickich, od których oczekuje się jeszcze większej współpracy i otwartości na lokalne środowiska.
Wielokrotnie wybrzmiewa też apel młodych ludzi o to, by ci, którzy im towarzyszą, byli dobrze przygotowani do tej misji oraz mieli wolę i możliwość poświęcenia się jej z uwzględnieniem potrzeb młodych ludzi, a także międzypokoleniowych różnic.
POTRZEBA KONKRETNYCH PROPOZYCJI
Nawiązując do doświadczeń episkopatów, Instrumentum laboris wylicza szereg miejsc i okoliczności, w których Kościół towarzyszy młodym ludziom, wychodząc naprzeciw współczesnym potrzebom. Dotyczy to m.in. aktywności w Internecie, który nie tylko jest przestrzenią, w której młodzi budują swoją tożsamość, ale też w której są narażeni m.in. na uzależnienia i przemoc. Dokument zachęca do docenienia edukacyjnego i duszpasterskiego znaczenia sportowych pasji młodzieży. Konferencje episkopatów podkreślają też liczne „dobre praktyki” sprzyjające budowaniu osobistego dialogu młodych ludzi z Bogiem, m.in. ćwiczenia duchowe, rekolekcje, pielgrzymki, spotkania modlitewne, a także inicjatywy ekumeniczne.
Jak czytamy w Instrumentum laboris, episkopaty oczekują też, że Synod Biskupów wskaże konkretne propozycje odnowy duszpasterskiej. Niektóre proszą też o podkreślenie związków między wiarą, sakramentami i liturgią oraz pokazanie, że źródłem duszpasterstwa powinna być Eucharystia. Pojawiają się też głosy, że pięknie przygotowana i głęboko przeżyta Eucharystia jest dla wielu młodych ludzi ważnym doświadczeniem, którego poszukują w Kościele.
Jako że katecheza nie cieszy się wśród młodych ludzi zbyt dobrą opinią (traktowana raczej jako obowiązek, a nie pogłębianie wiary z wyboru), niektóre konferencje episkopatów oczekują od Synodu Biskupów refleksji nt. katechezy dostosowanej do oczekiwań i potrzeb współczesnych pokoleń. Młodzi oczekują z kolei, że będzie ona spotkaniem, czasem doświadczenia i osobistego zaangażowania, a nie tylko wykładem.
Mówiąc o młodych ludziach pochodzących z różnych środowisk, dokument po raz pierwszy używa też sformułowania „młodzież LGBT”, zwracając uwagę, że także ci młodzi oczekują większej bliskości i otwartości Kościoła.
Odwołując się do doświadczeń episkopatów i do pragnienia młodych ludzi, by być protagonistami działań duszpasterskich, Instrumentum laboris zwraca też uwagę na problem „sklerykalizowania” struktur duszpasterskich w wielu krajach. Docenia także rolę wspólnot i ruchów, które ożywiają zmęczone i skostniałe wspólnoty lokalnego Kościoła, jednak, na prośbę konferencji episkopatów, zaznacza, że potrzebne są pewne wskazówki Synodu Biskupów, które pomogłyby wspólnotom otwierać się na Kościół lokalny, a nie zamykać we własnych strukturach.
SŁABE PUNKTY DUSZPASTERSTWA MŁODYCH?
Brak organizacji, improwizacja i powtarzalność – to słabości struktur duszpasterskich, wymieniane przez wiele konferencji episkopatów. Instrumentum laboris cytuje powtarzany wręcz nagminnie argument „zawsze tak było”, który uniemożliwia refleksję i wprowadzenie dobrych i twórczych zmian. Pada też przykład księży, którzy, nie będąc w stanie wyjść naprzeciw współczesnym wymaganiom, zamykają się w przebrzmiałych i nieadekwatnych do potrzeb duszpasterskich schematach.
Doceniając ważne znaczenie duszpasterskie i ewangelizacyjne dużych spotkań, takich jak Światowe Dni Młodzieży, wiele środowisk zwraca uwagę na brak ich przełożenia na codzienność, do której powracają młodzi pielgrzymi. Pojawiają się wręcz głosy, że spotkania międzynarodowe nie mogą być jedynymi propozycjami duszpasterskimi dla młodzieży, której raczej należałoby towarzyszyć w codzienności.
Nie brakuje też wyzwań, którym muszą stawić czoła młodzi, decydujący się na kapłaństwo lub życie zakonne. Wśród głównych błędów, wymieniane są: „narcyzm, który stara się zamknąć daną osobę w jej własnych potrzebach oraz tendencja do rozumienia powołania jedynie przez pryzmat samorealizacji”. Pojawiają się też głosy, by życie w seminariach i domach formacyjnych, dawało możliwość poznania prawdziwego życia wspólnotowego, a nie było rodzajem izolacji.
Instrumentum laboris kończy się refleksją nt. świętości, do której w szczególny sposób powołani są ludzie młodzi i do której należy ich umiejętnie zapraszać.
Instrumentum laboris październikowego Synodu Biskupów nt. „Młodzież, wiara i rozeznawanie powołania” zostało zaprezentowane dziś przez Sekretariat Synodu Biskupów. 52-stronnicowy dokument powstał na podstawie różnorodnych konsultacji, ankiet i wniosków z międzynarodowych spotkań z udziałem młodzieży, duszpasterzy i ekspertów.
Co? Gdzie? Kiedy?
