Dwudziestu trzech autorów zajęło się wybranymi zagadnieniami historii XIX i XX w., ze szczególnym uwzględnieniem roli Kościoła katolickiego.
Jednym z najciekawszych jest tekst Mirosława Szumiły o pomocy prymasa Stefana Wyszyńskiego dla Kościoła w Czechosłowacji. To temat mało znany, ze zrozumiałych względów nie nagłaśniany w PRL przez władze kościelne. Nauczanie niedawno beatyfikowanego prymasa w Szczecinie omawia Grzegorz Wejman, a o wyzwaniach związanych z naukową biografią prymasa pisze Rafał Łatka.
Wśród pozostałych tematów jest praca administratorów apostolskich na Ziemiach Odzyskanych, księża archidiecezji lwowskiej pracujący w Kościele warmińskim i prace zespołu KEP ds. kontaktów z Konferencją Episkopatu Niemiec (bp Jan Kopiec).
Początek książki to sięganie przez autorów do XIX w. „Kasata klasztorów męskich na terenie Wielkiego Księstwa Poznańskiego”, „Listy kard. Edmunda Dalbora do abp. Józefa Bilczewskiego”, „Duchowni greckokatoliccy w zderzeniu z sowieckim ateizmem i prawosławiem rosyjskim” – to niektóre z poruszonych tematów. Są też materiały związane z okresem II wojny światowej, w tym o życiu religijnym w niemieckich obozach koncentracyjnych.
„Wokół Kościoła i władzy”
Instytut Pamięci Narodowej
Warszawa 2021, 554 s.