Nieznane szerzej dokumenty z zasobów Studium Polski Podziemnej oraz Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie ukazały się nakładem Wydawnictwa IPN.
To niezwykle ciekawe materiały dotyczące instalowania się władzy komunistycznej w Polsce w 1945 r., korzystającej z parasola ochronnego Sowietów. Dokumenty świadczą o represjach wobec Polaków zamieszkałych na zajętych przez ZSRS terytoriach oraz wobec żołnierzy podziemia niepodległościowego, ukazują nastroje w armii, prześladowanie Kościoła katolickiego. Są analizy dotyczące warunków życia codziennego, nastrojów społecznych, sytuacji szkolnictwa, stanu zdrowia ludności, odbudowy stolicy. „Masa Armii Czerwonej – dywizje strzeleckie – są to obdarte
bandy, zdemoralizowane, włóczące się, wcale lub niedostatecznie zaopatrywane w żywność, którą zdobywają na własną rękę. Plądrowanie, gwałcenie kobiet, zabójstwa są zjawiskami codziennymi” – czytamy w jednym z raportów. Tacy to „wyzwoliciele” przyszli ze Wschodu, przynosząc Polsce kolejne lata zniewolenia.
„Polska pod reżimem komunistycznym. Rok 1945.
Anatomia okupacji kraju w raportach
cywilnych i wojskowych instytucji
rządu RP na uchodźstwie”
Instytut Pamięci Narodowej
Warszawa 2023, 400 s .