Twarzą w twarz

„Jezus nie przyszedł, by zmienić zdanie Boga o ludzkości; przyszedł, by zmienić zdanie ludzkości o Bogu” – pisze Richard Rohr OFM w książce „Rzeczy ukryte. Odkrywanie duchowości Pisma”. Autor urodził się w Kansas w 1943 roku. Już jako nastolatek zafascynował się postacią św. Franciszka z Asyżu. Do franciszkanów wstąpił w 1961 roku, a święcenia kapłańskie przyjął dziewięć lat później. Rohr jest twórcą Centrum Działania i Kontemplacji w Albuquerque w stanie Nowy Meksyk, kaznodzieją i rekolekcjonistą, znanym nie tylko w kręgach katolickich. O popularności amerykańskiego franciszkanina niech świadczy fakt, że w połowie lutego był gościem telewizyjnego cyklu Super Soul Sunday, prowadzonego przez Oprah Winfrey. Polscy czytelnicy mogą znać go z takich publikacji, jak „Nieśmiertelny diament” czy „Spadać w górę” oraz z książek poświęconych męskiej duchowości, jak „Od mężczyzny dzikiego do mężczyzny mądrego”. Jest twórcą ruchu M.A.L.Es (Mężczyźni jako Nauczyciele i Starsi).

W wydanej ostatnio przez WAM książce franciszkanin poszukuje „rzeczy ukrytych” w Piśmie Świętym. Spogląda na Biblię przez okulary psychologa, śledząc przedstawiane w niej sposoby konstruowania tożsamości i ukazując przejście od myślenia plemiennego, poprzez indywidualne, ku „drodze jednoczenia”. Po drugie, pełnymi garściami czerpie z teorii „kozła ofiarnego” francuskiego socjologa René Girarda, wskazując za nim na demaskatorski charakter śmierci Chrystusa, która przerywa łańcuch bezsensownej ofiarniczej przemocy. Po trzecie, jest zafascynowany filozofią spotkania Martina Bubera i Emmanuela Levinasa. „Rzeczy ukryte” nie są więc lekturą łatwą, ale też nie powinny nikogo przerażać. Rohr jest bowiem świadomy, że Prawda jest nie tyle kwestią intelektu, ile sprawą relacji: „Bóg nie jest zależny od wiedzy w tym sensie, w jakim rozumie ją kultura Zachodu. […] Wiedza biblijna polega raczej na obecności, na spotkaniu twarzą w twarz”.

I takiego „przewrotu kopernikańskiego”, przejścia od rzeczywistości kalkulującego rozumu do świata relacji, oczekuje franciszkański teolog. Bardzo dobitnie przypomina czytelnikom, że to nie prawo nas zbawia, tylko Bóg. „Nie chodzi o to, by być w porządku, lecz o to, by włączyć się w porządek Boga” – pisze. Niemalże na każdym kroku powtarza, że na miłość Boga nie trzeba zasłużyć, ona zawsze nas poprzedza. Uświadamia, że źle stawiamy akcenty, obsesyjnie skupiając się na moralnej czystości i zapominając, że jest ona konsekwencją (a nie warunkiem) doświadczenia Bożej miłości. „Bóg nie chce sług. Nie zależy mu na niewolnikach, robotnikach czy sportowcach wyczynowych [...] Bóg po prostu szuka obrazów! Chce, by ziemię zaludniły jego obrazy!”.

Richard Rohr OFM, „Rzeczy ukryte. Odkrywanie duchowości Pisma”, przekład Marek Chojnacki, wydawnictwo WAM, Kraków 2015, 320 s.

Sylwia Gawrysiak Idziemy nr 12 (495), 22 marca 2015 r.