Cuda nad urną

Swego rodzaju antypodręcznik, w którym autor, tłumacząc mechanizmy pozwalające na „cuda nad urną”, demaskuje antydemokratyczne metody.

Jednocześnie uświadamia nam, że fałszowanie wyborów to nie domena krajów trzeciego świata czy państw zdominowanych przez władzę autorytarną. Piotr Kościński pokazuje, że mechanizmy, których legalność jest dalece wątpliwa, często są stosowane w krajach o tak długotrwałych tradycjach demokratycznych, jakimi niewątpliwie są Stany Zjednoczone czy Wielka Brytania. Jest to możliwe także dlatego, że granica pomiędzy legalnymi działaniami a fałszerstwem często jest dziś bardzo cienka. Politycy zaś skwapliwie to wykorzystują – dobrym przykładem jest choćby gerymanderka, czyli wytyczanie wciąż nowych granic okręgów w celu odniesienia maksymalnych korzyści przez jedną stronę. Po lekturze książki czytelnik zdaje sobie sprawę, że fałszerstwo wyborcze jest dziś dużo bardziej skomplikowanym problemem niż proste dopisywanie głosów czy przekupywanie zwolenników.

Nie nastraja to optymistycznie, zwłaszcza jeżeli weźmie się po uwagę także nowe możliwości „wpływania na wynik wyborów”, jakie dają najnowsze technologie. Są one coraz bardziej zaawansowane, skomplikowane, a przez to trudniejsze do udowodnienia jako jednoznacznie fałszerstwo – i bardziej dwuznaczne moralnie.

Jeżeli wziąć pod uwagę skandal, jaki miał miejsce przy poprzednich wyborach samorządowych w Polsce – pamiętną książeczkę, która spowodowała taki mętlik w głowach polskich wyborców, że aż kilkanaście procent głosów w niektórych okręgach uznano za nieważne – to okaże się, że temat jest nam niepokojąco bliski.

W książce przeczytamy nie tylko o tej sprawie. Czytelnik będzie mógł tu znaleźć wnikliwe opisy wszystkich najgłośniejszych afer związanych z fałszowaniem wyborów z ostatnich kilku lat. Autor podzielił je ze względu na mechanizm fałszerstwa, jaki w danym przypadku stosowano. Dodatkowo każdy z rozdziałów zakończył cytatem z pracy naukowej czy wypowiedzi ekspertów, co sprawia, że nie są to jedynie publicystyczne rozważania, ale studium problemu. Chociaż także pełne anegdot i lekko napisane, co pozwala przyjemne połączyć z pożytecznym.

Mnie najbardziej spodobały się fragmenty o wyborach za naszą wschodnią granicą. Autor osobiście obserwował wysiłki Wiktora Janukowycza czy Aleksandra Łukaszenki w walce o władzę. Opisy tych procesów mają charakter reporterskiej relacji, naznaczone są osobistym świadectwem i dodatkowo podnoszą wartość tej pozycji.

Piotr Kościński, „Jak sfałszować wybory”, Trzecia Strona, Warszawa 2018, 232 s.