Alergia zawodowa

O alergii zawodowej można mówić wówczas, kiedy obserwowane reakcje uczuleniowe związane są ewidentnie z miejscem pracy. Oczywiście należy potem udowodnić, że istnieje ścisły związek przyczynowy z ekspozycją na pewne substancje obecne w środowisku zawodowym. Objawy chorobowe są przecież wynikiem działania rozmaitych alergenów kontaktowych i wziewnych. Najczęściej są to: leki, pewne związki chemiczne, barwniki, detergenty, żywice epoksydowe, metale, cząstki zwierzęce, lateks. Alergeny te mogą wywoływać różne choroby i dolegliwości. Najczęściej obserwowane są: wysypki, pokrzywki, obrzęki naczynioruchowe, objawy alergicznego nieżytu nosa i astmy oskrzelowej. Wiadomo, że niektóre grupy zawodowe są szczególnie często zagrożone wystąpieniem alergii, z uwagi na bliski kontakt z potencjalnie szkodliwymi substancjami. Np.

• mąka oraz jej zanieczyszczenia – piekarze, młynarze, kucharze, cukiernicy;
• izocyjaniany – producenci mebli, uszczelek i wykładzin, lakiernicy samochodowi;
• alergeny zwierzęce – hodowcy, weterynarze, pracownicy zoo i cyrków, rolnicy;
• barwniki – pracownicy przemysłu tekstylnego i metalowego;
• lateks, antybiotyki, środki dezynfekujące – pracownicy służby zdrowia: chirurdzy, pielęgniarki, stomatolodzy, laboranci oraz producenci leków;
• metale – pracownicy galwanizerni, przemysłu chemicznego, producenci sztućców i instrumentów medycznych, przetwórcy skór;
• henna, związki siarki – fryzjerzy, kosmetyczki.

Postawienie rozpoznania choroby zawodowej wymaga wykonania skomplikowanych badań w ośrodku specjalistycznym. Trzeba wykonać testy skórne punktowe i płatkowe oraz zbadać stężenie swoistych przeciwciał IgE. Potem należy przeprowadzić próby prowokacyjne. Wiadomo, że jedynym skutecznym leczeniem uczuleń jest całkowite unikanie szkodliwych alergenów. Pracownik, u którego stwierdzono alergię zawodową powinien być oddalony od zagrożeń chorobowych, a więc czasowo lub stale odsunięty z miejsca pracy. A to nie jest takie proste.

Zmiany stanowiska czy konkretnego miejsca pracy nie da się zorganizować natychmiast. Zatem ważne jest wykrycie choroby zawodowej we wczesnych stadium. Wtedy w ramach opieki profilaktycznej można dążyć do maksymalnego ograniczenia ekspozycji na konkretne alergeny. Ważna będzie prawidłowa wentylacja pomieszczeń, redukcja zapylenia (odzież ochronna, rozmaite maski, okulary) oraz wielokierunkowa edukacja prozdrowotna. Takie działania mogą istotnie zmniejszyć objawy kliniczne.

Poza tym należy oczywiście zastosować odpowiednie leki farmakologiczne. Zwykle podawane są środki antyhistaminowe i preparaty sterydowe. To na pewno złagodzi przykre objawy i ogólnie poprawi stan zdrowia. Niestety w ciężkich alergiach zawodowych może być konieczne bezwzględne odejście z miejsca pracy i całkowite przekwalifikowanie zawodowe.

Ewa Najberg Alergolog Idziemy nr 39 (471), 28 września 2014 r.