Znowu alergia

Alergia kontaktowa lub inaczej wyprysk kontaktowy popularnie nazywany jest po prostu egzemą. W tym typie uczulenia objawy chorobowe powstają w wyniku tzw. nadwrażliwości komórkowej. Zmiany skórne pojawiają się po kontakcie z konkretnym alergenem, ale nigdy od razu, zawsze z pewnym opóźnieniem, zwykle dopiero po kilku dniach. Zdecydowanie częściej tego typu kłopoty występują u osób dorosłych i młodzieży, rzadziej u małych dzieci. Warto podkreślić, że nierzadko takie zmiany chorobowe są jednym z obrazów typowej alergii zawodowej. Natomiast u dzieci wyprysk kontaktowy może pojawiać się przy dotykaniu plastikowych i gumowych zabawek.

Objawy chorobowe powstają zazwyczaj w miejscu kontaktu skóry z konkretną substancją chemiczną. Pojawiają się wówczas różnorodne grudki wysiękowe, krostki, pęcherzyki, nadżerki, zaczerwienienie, obrzęk, a objawom tym towarzyszy bardzo duży świąd. Przyczyną powyższych dolegliwości są najczęściej:

• metale: chrom – zawarty w cemencie, olejach przemysłowych, farbach, świeżym druku, garbnikach skórzanych – a także nikiel – w biżuterii, sztućcach, zegarkach, suwakach, sprzączkach, oprawkach okularów, guzikach, kluczach;
• tworzywa sztuczne – głównie akrylany;
• barwniki;
• kosmetyki i zawarte w nich środki zapachowe, olejki eteryczne, konserwanty;
• związki chemiczne wchodzące w skład gumy oraz lateks obecny w oponach, uszczelkach, rękawicach;
• środki odkażające: aldehydy, alkohole, związki chloru;
• środki czystości: mydła, proszki do prania, różnorodne detergenty;
• leki zawarte w maściach i kremach: neomycyna, tetracyklina, balsam peruwiański;
• formaldehyd;
• podłoża maściowe: najczęściej lanolina i euceryna.

Z uwagi na tak długą listę alergenów kontaktowych wykrycie konkretnego czynnika wcale nie jest łatwe. Ponadto wiadomo, że reakcja alergiczna zawsze pojawia się z opóźnieniem, rzadko więc te swędzące zmiany skórne kojarzone są z używanymi wcześniej przedmiotami. Podstawą rozpoznania wyprysku kontaktowego jest szczegółowo zebrany wywiad, obecność charakterystycznych zmian na skórze oraz dodatkowe badania – testy płatkowe.

Testy te wykonywane są zazwyczaj na plecach i mocowane specjalnymi delikatnymi plastrami, zdejmowanymi po 48 godzinach. Badania te można wykonywać tylko na skórze zdrowej, niezmienionej, w okresie remisji objawów. Przed testami należy koniecznie odstawić leki p-histaminowe oraz maści sterydowe. Wynik badania odczytywany jest kolejno po 48, 72 i 96 godzinach.

Identyfikacja szkodliwego alergenu jest oczywiście podstawą dalszego postępowania. Leczenie przyczynowe polega bowiem na unikaniu znanej, kontaktowej substancji uczulającej – podejrzana jest chemia gospodarcza, proszki do prania, kosmetyki, metale, tworzywa sztuczne, barwniki, konserwanty, wyroby gumowe i skórzane. Jednak dodatkowo prawie zawsze należy stosować miejscowe maści dermatologiczne, często sterydowe, oraz okresowo doustne leki p-histaminowe takie jak zyrtec, xyzal, aerius i telfexo.

Ewa Najberg - alergolog Idziemy nr 45 (426), 10 listopada 2013 r.