Fundacja ruszyła z kampanią „Nie odkładaj macierzyństwa na potem”. Dlaczego?
Badania Ipsos wykonane na zlecenie fundacji potwierdziły, że odkładanie macierzyństwa jest powszechne. Na początku lat 90. XX w. Polki rodziły pierwsze dziecko w wieku 23 lat, teraz – w wieku 27 lat. Kobiety żyją w przekonaniu, że nie ma dobrego momentu na dziecko, które zabiera wolność, negatywnie wpływa na życie seksualne i zmusza do zmiany przyzwyczajeń. Polki często są niezadowolone z sytuacji materialnej, boją się wysokich kosztów utrzymania dzieci, nie zachęca ich też brak miejsc w przedszkolach i żłobkach, krótkie i słabo płatne urlopy macierzyńskie i bezpłatne wychowawcze, niewielkie możliwości elastycznego czasu pracy. Do tego podwyższenie wieku emerytalnego pozbawi wiele rodzin wsparcia dziadków. Jednocześnie 70-80 proc. Polek pragnie dziecka, ale tylko 50 proc. z nich ma jedno dziecko, 30-40 proc. jest bezdzietnych.
Nasze babcie, a nawet mamy tak nie myślały, a żyły w trudniejszych czasach…
Takie przewartościowanie nastąpiło po 1968 r., czyli w czasach rewolucji seksualnej. W Polsce do jego utrwalenia doszło także po roku 1989, kiedy odbiliśmy się od PRL-owskiej biedy, a społeczeństwo nastawiło się na karierę, pieniądze i przyjemności. Potwierdzają to najnowsze badania Ipsos. Nie bez znaczenia jest tu upowszechnienie antykoncepcji. W USA wprowadzono ją do aptek w 1960 r., w Polsce – już sześć lat później. Według raportu GUS „Stan zdrowia ludności Polski” z 2009 r. 43,5 proc. kobiet w wieku 15-50 lat stosuje antykoncepcję, w tym 29 proc. środki hormonalne.
Co Polki wiedzą o antykoncepcji?
Polki niestety nie mają dostatecznej wiedzy na ten temat. Czerpią ją od matek, babć, przyjaciółek. Jeśli lekarz ma tu coś do powiedzenia, to wyłącznie w kwestii doboru odpowiedniej marki leku. W Polsce dziewczyna, a potem kobieta najprawdopodobniej nigdy nie usłyszy na temat groźnych skutków ubocznych doustnej antykoncepcji hormonalnej. 24 proc. Polek jako skutek uboczny podaje tylko wzrost wagi; 11 proc. jest świadomych ryzyka niepłodności i poważnych zmian hormonalnych; 7 proc. wie o szkodliwym wpływie tych specyfików na wątrobę i żołądek, 5 proc. – o ich wpływie na rozwój depresji, 4 proc. – o zawrotach głowy.
A jakie mogą być rzeczywiste zagrożenia?
Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa, ostre migreny, ostre zapalenie trzustki, zmniejszenie części mózgu oraz jego postarzanie, rak piersi, szyjki macicy i wątroby, problemy z krążeniem i nadciśnieniem, ataki i zawały serca, udar mózgu, podwyższony poziom cholesterolu w ogóle nie były przez respondentki wymieniane. A to tylko część na długiej liście schorzeń. WHO uznaje pigułkę antykoncepcyjną za czynnik rakotwórczy pierwszej klasy – czyli o udowodnionym działaniu kancerogennym. Była ona także w wykazie czynników rakotwórczych w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 11 września 1996 r., aktualne rozporządzenie jej nie wymienia, a Ministerstwo Zdrowia milczy na ten temat, nawet zapytane wprost.
To, co nas zaskoczyło w badaniach Ipsos, to to, że respondentki nie miały świadomości wczesnoporonnego działania antykoncepcji hormonalnej. Kiedy nawet zapytają o to lekarza, zaprzeczy temu, ponieważ WHO już w latach 60. zmieniła definicję ciąży. Polka myśli, że ciąża zaczyna się w momencie poczęcia. WHO mówi o chwili zagnieżdżenia się zarodka w macicy. Między tymi zdarzeniami mija 6-11 dni. Wiele z tych informacji, które otrzymują polskie konsumentki, może prowadzić do nieporozumień i w efekcie do niedoinformowania.
A jak ta świadomość konsumencka wygląda w innych krajach?
Firma Ipsos przeanalizowała prasę amerykańską (bo to ojczyzna pigułki), kanadyjską i francuską (bo to jeden z najbardziej laickich krajów Europy). Tam od lat toczy się dyskusja na temat szkodliwości hormonalnych środków antykoncepcyjnych. Kobiety mają tam więc szansę zyskać pełną wiedzę na temat preparatów, które przyjmują. I nie chodzi o kwestie światopoglądowe, ale o świadomość konsumencką.
A co robią w tym temacie agendy rządowe?
Rządy tych krajów publikują komunikaty o szkodliwości tych specyfików, a ich producentom zalecają, by informacje o efektach ubocznych były wyraźniejsze. Efekt? Sprzedaż pigułki spadła blisko o jedną czwartą. Francuskie ministerstwo zdrowia analizuje roczną liczbę zgonów z powodu chorób wywołanych skutkami ubocznymi antykoncepcji hormonalnej. Pigułka jest w Polsce w sprzedaży od blisko 60 lat, a debaty na jej temat nadal nie ma.
Nawet w USA, gdzie pigułka jest bardzo popularna i gdzie rozpatrywano sprzedaż pigułki „dzień po” w marketach dziewczynkom od 11. roku życia, wycofano się z tego pomysłu – za czym zresztą opowiedział się Barack Obama. U nas ledwo zaczęła się dyskusja na temat takiej pigułki (EllaOne), już ją zdławiono argumentem, że do jej sprzedaży bez recepty zobowiązują nas przepisy unijne. A to nieprawda – np. w Niemczech do jej wykupienia nadal potrzebna jest recepta.
Jakie refleksje ma wzbudzić spot, który od 8 czerwca emitowany jest w radiu, telewizji, kinach, a wspierany jest działaniami na Facebooku i reklamami?
Ma uświadomić, że macierzyństwo to naturalne prawo kobiety, ograniczane przez współczesne aktywności. Na wszystko mamy czas – na pracę, podróże, budowanie domu, tylko nie na dziecko. Potem okazuje się, że płodność nie jest dana na zawsze i na macierzyństwo jest za późno.
 | rozmawiała Monika Odrobińska |
Co? Gdzie? Kiedy?
