Nie daj się okraść!

Zasada ograniczonego zaufania do nieznajomych dotyczy nie tylko dzieci. Oszuści chętnie wykorzystają łatwowierność i dobre serce osób, które nie odmówią pomocy w trudnej sytuacji.
W 2014 r. warszawscy policjanci zatrzymali 86 osób, które oszukiwały starszych ludzi metodą „na wnuczka” i „na policjanta”. Decyzją sądów 32 z nich zostały tymczasowo aresztowane. Przestępcy oszukali 293 osoby, 178 osób zgłosiło policjantom, że usiłowano je oszukać. Pokrzywdzeni stracili blisko 10 mln zł!

Centralne biuro oszusta

Przez dziesięć lat oszuści działali metodą „na wnuczka”. – Nawiązywali kontakt telefoniczny z rozmówcą i gdy ten „rozpoznawał” w oszuście wnuczka, rozpoczynała się dramatyczna opowieść: o nagłej chorobie, o wypadku, o niezwykłej okazji dokonania tańszego zakupu pod warunkiem natychmiastowej zapłaty. Oszust sondował, na jaką kwotę może naciągnąć ofiarę. Ostatecznie mówił, że ponieważ nie może osobiście odebrać pieniędzy, przyśle znajomego. Były też patenty na przelewy bankowe – tłumaczy Joanna Węgrzyniak, rzecznik prasowy Komendanta Rejonowego Policji Warszawa 7.

Mimo zatrzymania wielu takich oszustów policja wciąż dostaje sygnały o nowych pokrzywdzonych. Oszuści na wielką skalę stosują dziś wyrafinowaną odmianę tamtej metody – „na policjanta”. Po telefonie od „wnuczka” ma miejsce kolejny telefon. – Inny głos przedstawia się już jako funkcjonariusz CBŚ czy CBA – z imienia, nazwiska i stopnia. Aby się uwiarygodnić, sugeruje przyszłej ofierze telefoniczne sprawdzenie jego tożsamości. Prawdziwe imiona, nazwiska i stopnie oszuści znajdują na stronach internetowych. Podszywająca się pod funkcjonariusza osoba mówi, że wie o telefonie „wnuczka”, który miał miejsce przed chwilą, i że biuro rozpracowuje zorganizowaną grupę przestępczą oraz prosi o pomoc. Przyszła ofiara ma wykonywać polecenia „wnuczka”, czyli wypłacić lub przelać pieniądze albo nawet zaciągnąć kredyt. Nie wolno jej się rozłączać z oszustem, by cały czas być z nim w kontakcie.

Na co uważać - Jeżeli rozmówca proponuje, że możesz potwierdzić autentyczność dzwoniącego policjanta pod numerem 112 – zanim zadzwonisz pod ten telefon, sprawdź, czy rozłączyłeś poprzednią rozmowę. - Policja nigdy w takich lub podobnych sytuacjach nie prosi o przekazanie pieniędzy. - Nie działaj pochopnie pod presją czasu. - Po rozmowie zadzwoń do kogoś bliskiego, by opowiedzieć o zdarzeniu – nie może być ono tajemnicą. - Jeśli nie możesz skontaktować się z najbliższymi, niezwłocznie powiadom policję o takim zdarzeniu, dzwoniąc pod numer 112.

Starsze osoby tracą oszczędności życia, wypłacając nawet 380 tys. zł! Oszuści proszą o zachowanie sprawy w tajemnicy – gdyby ktoś się dowiedział, akcja mogłaby zakończyć się fiaskiem. A tak starsza osoba „pomoże w pojmaniu przestępcy” i „udaremni dalsze jego działania, ratując innych”. Starsi ludzie, którzy tak bardzo chcą być potrzebni, często się na to nabierają. Bywają też metody nawet jak na oszusta ryzykowne: podając się za prokuratora, dzwoni on do ofiary i mówi, że jej syn spowodował śmiertelny wypadek i grozi mu wieloletnie więzienie. I „prokurator” sugeruje łapówkę w zamian za uwolnienie syna od zarzutów.

Policja współpracuje z bankami. Zostawia tam ulotki, uświadamia pracowników o procederze. Jednak starsi ludzie bywają tak zacięci, że nawet na wyraźny sygnał ostrzegawczy, że padają ofiarą oszustwa, upierają się, mówiąc, że wypłacają pieniądze, bo kupują samochód. A kasjerka jest od wypłacania pieniędzy, więc wypłaca.

– Odwiedzamy też uniwersytety trzeciego wieku, chodzimy do parafii z prośbą, by proboszczowie czytali nasze ostrzeżenia, staramy się docierać do młodych ludzi, by rozmawiali ze swoimi seniorami – mówi Joanna Węgrzyniak. – Liczba oszustw spada, ale liczba usiłowań ich popełnienia już nie. Jeśli policji udaje się złapać kogoś na gorącym uczynku – podczas wypłacania gotówki w kasie banku – jest to „ostatnie ogniwo”. Nawet jeśli taką osobę spotka kara, to inicjator działa nadal, a poszkodowany nie odzyska pieniędzy. O wielu usiłowaniach oszustw i ich dokonaniu nie wiemy, bo osoby starsze wstydzą się przyznać, że dały się tak okrutnie nabrać.

Na Włocha

– Kilka dni po świętach przyszedł do nas mail od przyjaciółki z Kanady. Jest Polką i korespondujemy po polsku. Zdziwiło mnie więc, że ta wiadomość jest po angielsku. Kiedy dzieci mi ją przetłumaczyły, wiedzieliśmy już, że to próba oszustwa – mówi Anna Jelonek. – „Przyjaciółka” pisała, że utknęła na lotnisku na Ukrainie, ukradziono jej bagaż z telefonem, pieniędzmi i paszportem. Ambasada już zajęła się jej sprawą, jednak miną trzy dni robocze, zanim dostanie pieniądze na bilet, a samolot odlatuje nazajutrz. Prosi o pożyczkę, którą zwróci niezwłocznie. Zaniepokoił mnie język, w którym się do mnie zwróciła, oraz to, że składając mi życzenia przed świętami, nie wspominała o wyjeździe na Ukrainę. Najbardziej przeraził mnie jednak fakt, że mail przyszedł z jej adresu na mój. To mógł być wirus.

– Takie oszustwa nie zdarzają się często – komentuje Joanna Węgrzyniak. – Ale na adresy mailowe przychodzą często informacje o niezapłaconych fakturach. To mała skala przestępstw – ale trzeba być czujnym, zwłaszcza przed końcem roku, kiedy zamykamy sprawy finansowe. Naciągacze przypominają wtedy o rzekomo niezapłaconej fakturze na kilkadziesiąt złotych. Nie mamy czasu tego sprawdzać, a boimy się trafić do rejestru dłużników czy mieć odłączony telefon, i puszczamy przelew. Gdyby sprawa dotyczyła większych pieniędzy, pewnie byśmy to sprawdzili. Jednak sprawdzać trzeba zawsze.