Z dziejów Kościoła milczenia

Dlatego dobrze się stało, że krakowskie Wydawnictwo Petrus zdecydowało się na publikację książki zmarłego dwa lat temu słowackiego salezjanina ks. Antona Hlinki „Siła słabych i słabość silnych”.

Autor w 1951 r. jako młody zakonnik opuścił rodzinną Słowację. Po studiach odbytych w Turynie, Wiedniu i Rzymie przez wiele lat wykładał filozofię w seminariach salezjańskich. W latach 1971-1991 przebywał w Monachium, gdzie angażował się w działalność publicystyczną w Głosie Ameryki, Radiu Wolna Europa i Radiu Štefanus. Na Słowację mógł powrócić dopiero w 1991 r.

W książce ks. Hlinka ukazuje wiele faktów dotyczących prześladowania Kościoła na Słowacji. Przywołuje np. powstanie w 1949 r. urzędu ds. Kościoła powołanego „w trosce o to, aby Kościół i życie religijne rozwijało się w zgodzie z ustawą i zasadami ludowo-demokratycznego zarządzania”. Co to w praktyce oznaczało?

Oskarżenia duchownych o zdradę stanu, publiczne procesy biskupów i księży i zasądzone dla nich wieloletnie kary więzienia, konfiskatę majątku kościelnego, decydowanie przez władze państwowe, kto z duchownych może sprawować swój urząd kościelny, a kto nie, pozbawienie Kościoła szkół i systematyczną ateizację młodzieży, zakaz angażowania się świeckich w życie parafii, likwidację kościelnej Caritas, powołanie ruchu postępowych katolików, który konferencja Episkopatu uznała za schizmatycki, faktyczną likwidację wielu zakonów i zgromadzeń, pozbawianie ludzi pracy w ramach represji za działalność religijną, likwidację Kościoła greckokatolickiego przez przymusowe przyłączenie jego wiernych do prawosławia (90 proc. duchownych unickich odmówiło przejścia) – to tylko niektóre z omówionych szerzej zagadnień.

Prześladowania Kościoła na Słowacji trwały do samego końca rządów komunistycznych. Nawet kilka miesięcy przed objęciem urzędu prezydenta przez Václava Havla próbowano zaktywizować skompromitowaną organizację skupiającą księży-patriotów „Pacem in terris”, a nawet reaktywować tzw. Akcję Katolicką, która z prawdziwą Akcją Katolicką nie miała nic wspólnego, a której przywódcy rozbijający jedność Kościoła byli ekskomunikowani 40 lat wcześniej.

Wśród heroicznych świadków Milczącego Kościoła autor wiele miejsca poświęca postaci i owocnej działalności odważnego kard. Jána Korca, który przez wiele lat swego biskupiego posługiwania działał w konspiracji, zanim w 1991 r. został biskupem Nitry.

Anton Hlinka – „Siła słabych i słabość silnych. Prześladowanie Kościoła na Słowacji 1945-1989”, Wydawnictwo Petrus Kraków 2013, str. 296 + XVI (wkładka zdjęciowa), tłum. ks. Artur Sobótka.

Wojciech Świątkiewicz Idziemy nr 14 (395), 7 kwietnia 2013 r.