SYN I NASTĘPCA DAWIDA
Salomon był synem Dawida i Batszeby, który urodził się już w ich legalnym małżeństwie, po śmierci starszego rodzonego brata. Według tradycji biblijnej imię Salomon nadała mu Batszeba, prawdopodobnie jednak było to jego imię tronowe, stosowane od momentu objęcia władzy. Brzmi ono po hebrajsku Szelomo i znajduje się w nim rzeczownik szalom – „dobrobyt”, „pokój”. Można powiedzieć, że staje się ono programem panowania Salomona, które było przecież okresem pokoju. Nasz bohater był także określany jako Jedidiasz, co po hebrajsku znaczy „umiłowany przez Pana” (2 Sm 12,25). Imię to również podkreśla wyjątkową pozycję Salomona, charakteryzuje też wyidealizowany sposób mówienia o nim w księgach biblijnych (1 Krl 1-11; 1 Krn 28,9-29; 2 Krn 1,-9,31).Mimo swojego pokojowego nastawienia, na początku swego panowania Salomon bezwzględnie rozprawił się z przeciwnikami. Gdy Dawid się zestarzał, jego pierworodny syn Adoniasz pełen ambicji rozpoczął działania, aby przejąć tron po ojcu, mając poparcie kilku urzędników dworskich, w tym dowódcy Joaba i kapłana Abiatara. Jednak Dawid już wcześniej złożył obietnicę, że to Salomon zostanie jego następcą. Kiedy stary i schorowany król Dawid potwierdził swą obietnicę, kapłan Sadok uroczyście wprowadził młodego Salomona na tron. Aż do śmierci Dawida Salomon pozostawał współregentem. W tym czasie Adoniasz, który pogodził się z sukcesją Salomona, zwrócił się z prośbą do Batszeby, aby poparła jego starania o rękę Abiszag, która usługiwała Dawidowi w jego podeszłym wieku. Te starania Salomon potraktował jako zagrożenie i kazał stracić Adoniasza i jego zwolenników, Joaba i Szmei, a kapłana Abiatara wypędzić z Jerozolimy (1 Krl 2,12-46). Tak zdecydowane działanie może łagodzić fakt, że uczynił to na polecenie Dawida (1, 5-9).
WIERNOŚĆ PANU ZA PRZYKŁADEM DAWIDA
Po dramatycznych wydarzeniach związanych z przejęciem władzy opowiadanie biblijne ukazuje nam bardziej pozytywnie króla Salomona. Jest przedstawiany jako ten, który „umiłował Pana, naśladując obyczaje ojca swego Dawida (…)”, jednak składał też ofiary na wyżynach, czyli innym bóstwom (1 Krl 3,3). W czasie jednej z pielgrzymek Salomona do Gibeonu (1 Krl 3,4-15) mówi on o swoim braku doświadczenia i młodym wieku, wspomina zalety swego ojca Dawida i jego niezwykłą więź z Bogiem (1 Krl 3,6-8). Bóg odpowiada na tę modlitwę i ukazuje się Salomonowi we śnie, w którym mówi, że da mu wszystko, o co poprosi. Mimo swojego młodego wieku Salomon poprosił Boga o „serce pełne rozsądku”, zdolne do rządzenia ludem Bożym (3,9). Prośba ta spodobała się Bogu, który obdarzył Salomona nie tylko wyjątkową mądrością, ale także innymi darami: „Ponieważ poprosiłeś o to, a nie poprosiłeś dla siebie o długie życie ani też o bogactwa, i nie poprosiłeś o zgubę twoich nieprzyjaciół, ale poprosiłeś dla siebie o umiejętność rozstrzygania spraw sądowych, więc spełniam twoje pragnienie i daję ci serce mądre i rozsądne, takie, że podobnego tobie przed tobą nie było i po tobie nie będzie. I choć nie prosiłeś, daję ci ponadto bogactwo i sławę, tak iż za twoich dni podobnego tobie nie będzie wśród królów. Jeśli zaś będziesz postępować moimi drogami, zachowując moje prawa i polecenia za przykładem twego ojca, Dawida, to przedłużę twoje życie” (1 Krl 3,11-14).
Dialog między Bogiem a Salomonem
ukazuje sposób rozumienia przymierza,
według którego wierność
jest konsekwencją związku z Bogiem,
a nie jego warunkiem
Salomon, obudziwszy się, nie złożył ofiary w Gibeonie, jak to czynił wcześniej, lecz wrócił do Jerozolimy, gdzie złożył ofiarę przed Arką Przymierza (3,15).
Dialog między Bogiem a Salomonem (3,4-15) ukazuje sposób rozumienia przymierza, według którego wierność jest konsekwencją związku z Bogiem, a nie jego warunkiem. Salomon uznaje inicjatywę Boga w ustanowieniu go następcą Dawida. Wyrażona przez Salomona wola i uznanie przez niego własnej niezdolności pociągają za sobą dalsze działanie Boga, to jest dar mądrości, który pozwoli Salomonowi realizować jego plany.
Dary mądrości, bogactwa i sławy udzielone Salomonowi zapewnią kontynuację rządów dynastii Dawidowej, dopóki Salomon będzie niezmiennie „postępował moimi drogami” (w. 14). Skutki owych darów przejdą na całe królestwo. Powrót Salomona do Jerozolimy, aby złożyć ofiarę przed Arką Przymierza, można uważać za pierwszy znak działania daru Boga: Salomon porzuca wyżyny, aby oddawać cześć tylko w Jerozolimie (3,15).
Wyjątkowa mądrość Salomona zostaje ukazana w słynnym opowiadaniu o dwóch matkach, które przypisują sobie prawo do tego samego dziecka (3,16-28). Rozstrzygnięcie tej sprawy przez Salomona pokazało, że król, który składa ofiary w Jerozolimie, wydaje mądre wyroki. W miarę, jak wieść o jego wyroku stawała się znana w całym kraju, utrwalał się respekt dla prawa oraz szerzył się podziw i szacunek dla Salomona. Na koniec księga (1 Krl) daje do zrozumienia, jak powszechna wśród wszystkich narodów stała się sława Salomona z powodu jego mądrości i rozumu.
O mądrości Salomona mówiło się, że „przewyższała mądrość wszystkich ludzi Wschodu i mądrość Egipcjan” (1 Krl 5,10), co można uznać za wyraz jego osiągnięć politycznych, uzyskanych na arenie międzynarodowej dzięki aktywności intelektualnej. Stary Testament mówi jeszcze o innych przejawach mądrości Salomona, takich jak udzielenie przez niego odpowiedzi na wszystkie trudne pytania zadane mu przez królowę z Saby (1 Krl 10,1-3) czy przypisywanie mu umiejętności opowiadania bajek i śpiewania pieśni (1 Krl 5,12-13), a także innych utworów, np. autorstwo wielu fragmentów Księgi Przysłów (por. Prz 1,1; 10,1) oraz Księgi Koheleta (por. Koh 1,1), a nawet Pieśni nad Pieśniami (Pnp 1,1).
ŚWIĄTYNIA SALOMONA
W swoim rozmachu budowlanym – za czasów Salomona powstało np. wiele miast-spichlerzy oraz umocnień – król skupił się przede wszystkim na świątyni. Temu faktowi poświęca się wiele miejsca (5,15-8,66). Przy budowie zarówno pałaców, jak i świątyni użyto obcej pomocy. Salomon zawarł bowiem układ handlowy z królem Tyru Hiramem, który dostarczył rzemieślników i drzewa cedrowego z Libanu. Salomon przesłał Hiramowi wiadomość, w której mówi o tym, że z powodu wojen Dawid nie mógł zająć się budową świątyni. Pan dał mu zwycięstwo nad wrogami i dzięki temu Salomon cieszy się pokojem i bezpieczeństwem. W związku z tym Salomon uważa, że nadszedł czas zbudować świątynię „Imieniu Pana”, zgodnie z obietnicą, jakiej Bóg udzielił jego ojcu (2 Sm 7,13). Hiram w odpowiedzi nazywa Salomona mądrym władcą. Decyzja Salomona o zbudowaniu świątyni jest zatem kolejnym przejawem daru mądrości udzielonego mu przez Boga. Hiram i Salomon ustalają warunki dostarczenia materiałów budowlanych i zawierają z sobą przymierze, zapewniające pokój (5,22-26). Budowa świątyni przebiega więc w duchu harmonii i współpracy. W następnych fragmentach (6,11-13) zostaje ukazana niezachwiana wierność Salomona, która była konieczna nie tylko do zagwarantowania spełnienia się udzielonej Dawidowi obietnicy o trwaniu na wieki jego dynastii, ale także dla zapewnienia obecności Boga wśród ludu: „Potem Pan skierował do Salomona te słowa: »Jeżeli będziesz postępował według moich praw i wypełniał moje nakazy oraz przestrzegał wszystkich moich poleceń, postępując według nich, to wypełnię na tobie moją obietnicę daną Dawidowi, twemu ojcu, i w świątyni tej, którą Mi budujesz, zamieszkam pośród Izraelitów i nie opuszczę mego ludu izraelskiego«” (1 Krl 6,11-13)
Dokładny opis budowy świątyni kończy uroczystość poświęcenie świątyni ze wspaniałą mową Salomona. Zawiera ona różne poglądy na temat świątyni, jej znaczenia i jej wagi jako instytucji. Mowa ta jest zarazem piękną modlitwą, pełną wiary Salomona w prawdziwego i jedynego Boga i Jego obecność wśród ludu Izraela. Salomon rozpoczyna ją od pochwały Boga, który, pozwoliwszy na pomyślne zakończenie budowy świątyni, spełnił obietnicę udzieloną Dawidowi. W kolejnych wersetach Salomon wybiega w przyszłość (w. 22-53): modli się, po pierwsze, za dynastię Dawidową (w. 23-26); po drugie, za świątynię jako miejsce modlitwy (w. 27-30); po trzecie, za modlitwy ludu w krytycznych sytuacjach (w. 31-53). Następnie Salomon modli się, żeby Bóg wspierał jego sprawę i sprawę ludu „według potrzeby każdego dnia” (w. 59), po czym jeszcze bardziej poszerza ten horyzont, wyrażając życzenie, żeby wszystkie ludy ziemi dowiedziały się, że „jedynie Pan jest Bogiem i innego nie ma” (w. 60). Salomon kończy swoją modlitwę wezwaniem do Izraela: „Niech więc serce wasze będzie szczere wobec Pana, Boga naszego, abyście postępowali według Jego praw i przestrzegali Jego nakazów, jak jest w dniu dzisiejszym” (w. 61).
Zbudowanie centralnej świątyni w Jerozolimie bez wątpienia obniżyło rangę pozostałych miejsc kultu, takich jak Betel, Szilo i innych. Centralne sanktuarium spełniało również funkcję jednoczącą, zarówno religijną, jak i narodową. I właśnie to można uznać za największy sukces rządów Salomona.
 | Anna Kuśmirek |
Co? Gdzie? Kiedy?
