Ważną rolę w ustaleniu przyczyny obrzęków ma wywiad lekarski. Istotna dla lekarza będzie informacja czy obrzęki występują na obu kończynach czy tylko na jednej, czy towarzyszy im ból i zaczerwienienie, czy temperatura ciała jest podwyższona. Ważne jest także, czy nogi spuchnięte są dopiero wieczorem, czy obrzęk występuje już od rana.
Istnieją okoliczności sprzyjające powstawaniu obrzęków. Należą do nich wysoka temperatura otoczenia oraz długotrwałe przebywanie w pozycji siedzącej (na przykład kilkugodzinna podróż). Obrzęki obu kończyn najczęściej są spowodowane niewydolnością żylną, rzadziej chorobą serca.
Żyły w kończynach dolnych tworzą dwa układy: układ żył powierzchownych i układ żył głębokich. Oba te układy łączą się ze sobą, a obecne w naczyniach zastawki nie pozwalają na cofanie się krwi. Jest to ważne, bo w naczyniach żylnych kończyn dolnych krew płynie „pod górę”, do serca. Większość krwi płynie układem żył głębokich, które u zdrowego człowieka nie są widoczne, biegną one wśród mięśni. Praca mięśni jest także ważnym czynnikiem wpływającym na przepływ krwi.
Jeśli krew zalega w żyłach, rozciąga naczynia, ściana staje się cienka i powstaje żylak. Częstą przyczyną powstawania żylaków jest patologia zastawek żylnych. Wiele czynników sprzyja powstawaniu żylaków. Na predyspozycje genetyczne i na płeć (żylaki cztery razy częściej występują u kobiet) nie mamy wpływu, ale wielu innych czynników możemy unikać. Udowodniono, że nadwaga, wielogodzinne stanie lub siedzenie, brak ruchu, palenie papierosów, leki hormonalne (antykoncepcja) sprzyjają powstawaniu żylaków. Typowe objawy przewlekłej niewydolności żylnej to poza obrzękami, uczucie ciężkości nóg, kurcze łydek, poszerzenie drobnych naczyń (teleangiektazje), potem żylaki.
Obrzęki częściej pojawiają się w upalne dni, spowodowane jest to rozszerzeniem naczyń na skutek wysokiej temperatury, także spożywanie dużej ilości soli sprzyja powstawaniu obrzęków.
Obrzęki będące skutkiem niewydolności krążenia dotyczą obu kończyn. Większe są wieczorem, nieleczone mogą sięgać nawet podbrzusza. Towarzyszą im zwykle inne objawy niewydolności krążenia. Niewydolność krążenia objawiająca się obrzękami zawsze wymaga konsultacji lekarskiej.
Warto wiedzieć, że także niektóre leki obniżające ciśnienie tętnicze krwi mogą powodować obrzęki, w leczeniu wystarczy zmiana preparatu.
Jeśli mamy skłonność do obrzęków, niezależnie od ich przyczyny należy stosować się do kilku zaleceń. Wysokie ułożenie stóp, gdy tylko jest to możliwe oraz ograniczenie spożycia soli i napojów gazowanych u wielu osób przynosi znaczną poprawę. Regularne spacery – poprzez pracę mięśni – poprawiają krążenie krwi w żyłach głębokich. Pewną ulgę przynosi stosowanie preparatów zawierających kasztanowiec, arnikę lub diosminę – są one dostępne bez recepty. Środki te zmniejszają przepuszczalność naczyń. Czasem konieczne jest podanie leków moczopędnych.
Obrzęk może dotyczyć tylko jednej kończyny albo też obrzęki mogą pojawić się w innych okolicach ciała. Kiedy i dlaczego tak się dzieje – o tym za tydzień.
 | Izabela Pakulska - lekarz |
Co? Gdzie? Kiedy?
