Uniwersytet kilku wieków

W okresie cesarskim rozwinął się ruch filomacki, którego początkowym celem było samokształcenie, później zaś walka o niepodległą Polskę. Po procesie filomatów z 1824 r. rozpoczął się upadek uczelni. W 1919 r. uczelnia odrodziła się jako Uniwersytet Stefana Batorego, a jednym z najlepszych wydziałów była filologia polska; powstała tu grupa poetycka Żagary, do której m.in. należeli studenci Teodor Bujnicki i Czesław Miłosz. Na wydziale historii kształcił się wówczas Paweł Jasienica, a wykładali m.in. Feliks Koneczny, Stanisław Pigoń, Marian Zdziechowski, Stanisław Lorentz, Stanisław Swianiewicz. W 1938 r. utworzono Wydział Rolniczy.

UNIWERSYTECKA ŚWIĄTYNIA

Kościół był budowany blisko czterdzieści lat, powstał wiek przed uniwersytetem, w 1427 r. Świątynia pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela i św. Jana Apostoła – popularnie Świętych Janów – wraz z dzwonnicą należy do zespołu budynków Uniwersytetu Wileńskiego. Niestety, gotycka budowla spłonęła. Kościół został odbudowany w latach 1738-1749 przez przedstawiciela późnego baroku, architekta niemieckiego pochodzenia, Polaka z wyboru, Jana Krzysztofa Glaubitza.

Kościół uniwersytecki, pełen epitafiów i pomników, stał się tym samym panteonem polskich twórców. Był świadkiem protestów studenckich, wizyt królewskich i przedstawień teatralnych. W czasach sowieckich został zamieniony na magazyn. Później przekazano go na potrzeby Muzeum Uniwersytetu Wileńskiego i dopiero po upadku Związku Sowieckiego odzyskał swą funkcję i sakralny charakter. Podczas pielgrzymki do Wilna odwiedził go Jan Paweł II.

Na osobną uwagę zasługuje dzwonnica, która jest najwyższą budowlą Starego Miasta i mierzy 68 m. Niedawno została otwarta dla zwiedzających.

VILNIAUS UNIVERSITAS

Po tym, jak Wilno w 1939 r. zostało zajęte przez Sowietów i oddane Litwie, placówka stała się uczelnią litewską. Polskie wydzialy Prawa i Nauk Społecznych, Medycyny, Humanistyczny i Matematyczno-Przyrodniczy działały w podziemiu. W 1943 r. Niemcy zamknęli litewską uczelnię. Po wojnie było jeszcze ciężej: uczelnia stała się prowincjonalnym uniwersytetem ZSRR [w sowieckim albumie napisano, że to „najstarszy uniwersytet sowiecki” – przyp. red.], z głównym językiem wykładowym litewskim, częściowo zaś rosyjskim [polskim profesorom nie pozwolono nauczać na macierzystej uczelni; kilku z nich znalazło się w Londynie, znakomita większość trafiła do Torunia, gdzie powstawał nowy uniwersytet, m.in. rektor Władysław Dziewulski i prorektor Tadeusz Czeżowski oraz profesorowie Henryk Elzenberg, Tymon Niesiołowski, Konrad Górski, Wilhelmina Iwanowska i wielu innych – przyp. red.].

Z kolei po odzyskaniu w 1990 r. niepodległości przez Litwę uczelnia nosi nazwę Vilniaus Universitetas, czyli Uniwersytet Wileński). Oficjalnym językiem wykładowym jest litewski. Od kilku lat uczelnia jest liderem rankingu najlepszych uczelni Litwy.

– Jest to uniwersytet otwarty na każdego studenta i jego potrzeby, indywidualność, chęci, marzenia. Z własnego doświadczenia wiem, że jest tu wysoki poziom i świetna atmosfera. I tylko do przodu – mówi Karolina Słotwińska, studentka polonistyki na VU.

Współczesny VU to ponad 20 tys. studentów: dwanaście wydziałów, siedem instytutów, dziesięć jednostek badawczych, biblioteka, szpital uniwersytecki, obserwatorium astronomiczne, ogród botaniczny, centrum komputerowe i kościół akademicki.