Ubiór składał się z tuniki ze lnu, z wełny, bawełny lub jedwabiu, z pasem skórzanym lub sznurem. Do tego mógł dojść płaszcz i dodatkowa szata. Obuwiem były sandały, a na głowę mężczyźni zakładali długie nakrycie z płótna, aby ochronić ją przed spiekotą. Kobiety też miały nakryte głowy.
Dzieci miały zabawki z drewna lub ceramiki. Popularne było zarzucanie pierścienia na słupek, gra w klasy oraz piłka. Były też gry planszowe. Gwizdki, flety i bębenki były powszechne. Dziewczynki miały lalki odziane w płótno. Małe zwierzęta również służyły do zabaw. Popularne były tańce i śpiewy.
Jakimi rodzicami mogli być Maryja i Józef?
Oprócz wyżej wspomnianych cech pobożnych żydowskich rodziców Józef miał jeszcze inne. Należy bowiem zauważyć, że nie każdy ojciec cieszył się – jak Józef – mianem „sprawiedliwego” (Mt 1,19). Był więc on ojcem, który przestrzegał Prawa Bożego z wielką sumiennością. Spełniał rodzicielskie obowiązki w zażyłości z Bogiem, a jego życie było wypełnione dziełami miłosierdzia. Zgodnie z pierwszym psalmem, był to ojciec pochylający się dniem i nocą nad Słowem Bożym, a w życiu codziennym dbający o odpowiednie towarzystwo dla rodziny. Jego natychmiastowa odpowiedź na Boże nakazy oznacza, że na pierwszym miejscu po Bogu stawiał Dziecię z Małżonką. Od niego w domu w Nazarecie Chrystus miał przykład pracowitego życia przenikniętego modlitwą. Słowa Maryi do Jezusa na temat bólu serca przeżywanego przez Nią i Józefa (por. Łk 2,48) potwierdzają, że byli rodzicami zjednoczonymi harmonijnie w myślach i w zamierzeniach wychowawczych względem dorastającego Syna. Poza tym obrzęd poświęcenia i „wykupienia” pierworodnego syna nie wymagał udania się rodziców do świątyni. Mogli to uczynić w miejscowej synagodze, jednak pragnęli udać się do świątyni z potrzeby serca, jako pobożni rodzice szanujący plan Boży względem Dziecięcia. Znamienny jest też fakt, że Maryja nazywa Józefa ojcem (por. Łk 2,48). Świadczy to o wielkim szacunku i miłości, którymi darzyła swojego dziewiczego Małżonka, co odzwierciedla świętą, dzielną niewiastę w Księdze Przysłów 31. Uznawała władzę i rolę Józefa w domu nie tylko zgodnie z religią i tradycją żydowską, ale przede wszystkim ze względu na zbawczy Boży plan wobec jej mesjańskiego Syna. Jakże wiele mogliby się nauczyć dzisiejsi rodzice od takich rodziców!
Tych informacji na kartach Ewangelii jest bardzo mało, za to jest ich sporo w apokryfach. Czy możemy traktować je jako wiarygodne źródło?
Apokryfy powstawały na przestrzeni pięciu pierwszych wieków po Chrystusie; pierwsze zawierające informacje o dzieciństwie Chrystusa mogą pochodzić nawet z końca pierwszego wieku. Były wyrazem pragnienia dalszych informacji o pierwszych latach Jego życia, niepodanych w Ewangeliach. Mimo że apokryfy nie są natchnione, niektóre zawarte w nich informacje mogą mieć podłoże historyczne. Przykładem są imiona rodziców Maryi – Joachima i Anny – które przeszły formalnie do tradycji i liturgicznego kalendarza Kościoła, chociaż pochodzą z apokryfów.
A co wiemy na pewno o dzieciństwie Jezusa?
Pan Jezus urodził się za czasów panowania cesarza Augusta kilka lat przed rokiem, który żyjący w szóstym wieku mnich Dionizy Mniejszy ustalił jako rok „zerowy” dla rozpoczęcia ery chrześcijańskiej. Gdy wielkorządcą Syrii był Kwiryniusz, pierwszy etap spisu ludności zarządzonego przez cesarza był powodem udania się Józefa wraz z brzemienną dziewiczą Małżonką do Betlejem, z którego wywodził się Dawidowy ród Józefa, aby tam się zapisać. W Betlejem Maryja urodziła Syna, którego umieszczono w żłobie, bo nie było dla nich miejsca w gospodzie. Pasterze betlejemscy, dowiedziawszy się od aniołów o narodzinach Zbawiciela, przybyli i opowiedzieli o objawieniu anielskim. Ósmego dnia obrzezano Dziecię, a Maryja i Józef nadali Mu imię Jezus, zgodnie z Bożym nakazem. Czterdzieści dni po narodzinach udali się do świątyni, aby zgodnie z Prawem poświęcić i obrzędowo „wykupić” pierworodnego Syna. Po spotkaniu z Symeonem i prorokinią Anną i dopełnieniu czynności rytualnych – ale jeszcze przed powrotem do Nazaretu – przyjęli w gościnę Mędrców ze Wschodu. Następnie uciekli Dziecięciem przed Herodem do Egiptu. Stamtąd wrócili do Nazaretu, gdzie Jezus dorastał (por. Łk 2,40). Gdy miał dwanaście lat, udali się z Nim na święto Paschy do Jerozolimy, gdzie po trzech dniach poszukiwania odnaleźli Go rozmawiającego z uczonymi w Piśmie w świątyni. Potem wrócił z nimi do Nazaretu i był im poddany (por. Łk 2,51-52).
***
Ks. dr Jacek Stefański (1966) urodził się w Izraelu. W 1982 r. wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1994 r. w Camden (New Jersey) i pracował na terenie diecezji Camden jako wikariusz oraz kapelan szpitalny. W 2000 r. przyjechał do Polski i został kapłanem diecezji kaliskiej. Należy do Stowarzyszenia Biblistów Polskich.
Co? Gdzie? Kiedy?
