Wierność Bogu wymaga czasem ofiary z życia
W Piśmie Świętym problem walki i męczeństwa podejmują zwłaszcza dwie Księgi Machabejskie. Opisują one dzieje Żydów pod okupacją grecką w II wieku przed Chrystusem. Spisano je niedługo potem.
Kraj Izraela znajdował się od dawna pod obcym panowaniem. Rządziło nim wtedy – powstałe po podbojach Aleksandra Macedońskiego – królestwo syryjskie, które było przeniknięte kulturą grecką. Z początku nie wpłynęło to jednak bezpośrednio na życie Żydów, gdyż starożytni władcy rzadko wtrącali się do religii i zwyczajów ludów podbitych.
ROZŁAM WŚRÓD ŻYDÓW
Jednakże król Syrii, Antioch IV Epifanes, postąpił wobec Żydów inaczej. Wynikało to z inicjatywy części z nich. Wobec potęgi politycznej królestw greckich i wspaniałości tej kultury, Żydzi czuli się gorsi. Uznali za potrzebne naśladowanie hellenizmu. Kompleks niższości, jak dziś u wielu Polaków…Wiele elementów kultury greckiej można było z pożytkiem przyjąć, i rzeczywiście je przyjęto. Niektórzy jednak uznali, że należy Greków naśladować we wszystkim. Obejmowało to także niemoralne obyczaje oraz kult pogański. Stąd wynikło odrzucenie praw ojczystych, zawartych w Piśmie Świętym, w tym Dekalogu oraz przepisów dotyczących czystości rytualnej, świątyni i ofiar.
„Reformatorom” religii żydowskiej wydało się, że trzeba ją „unowocześnić”. Uznano Boga Jedynego za inne imię najwyższego bóstwa Greków, Zeusa. Występowało też łączenie Boga JHWH z greckim Dionizosem. Forsowano kult wzorowany na pogańskim. Zabroniono pod karą śmierci przestrzegania Prawa Mojżeszowego – w tym obrzezania.
Zmiany te ogłosił w roku 167 przed Chrystusem król Antioch. Schlebiało mu czapkowanie kulturze greckiej przez żydowskich odstępców, którzy przy okazji zasilali gotówką wiecznie głodny skarb królewski. Jednakże, o ile większość ówczesnych „elit” żydowskich chyba te działania poparła (znowu coś nam to przypomina), inni byli przerażeni. I zwykli ludzie, i członkowie ruchów religijnych (hasidim), i pobożni kapłani byli głęboko przeciwni takiej „reformie”. Kult pogański był nieczysty i profanował świątynię, skoro Grecy w ofierze składali nawet świnie. Przede wszystkim jednak zmiana polegała na odejściu od monoteizmu, wiary w jedynego Boga.
MĘCZENNICY
Z początku większość Żydów, choć pod przymusem i nieszczerze, dostosowała się do nowych porządków. Wielu jednak ginęło. Dużą grupę pobożnych – którzy uznali, że w świętym dniu nie należy walczyć – zabito w szabat. Matki obrzezanych chłopców mordowano wraz z synkami. Karano śmiercią za posiadanie ksiąg Pisma Świętego i za odmowę jedzenia wieprzowiny. Mnóstwo ludzi zapłaciło najwyższą cenę za wierność Bogu i ojczystym zasadom. Potem wybuchło powstanie.Wymiar religijny męczeństwa podkreśla 2 Księga Machabejska. W nieszczęściach Izraela widzi karę za grzechy. W tej sytuacji śmierć męczenników przybiera charakter ofiary, którą Bóg przyjął. Naród się nawraca, a przebłagawszy Boga, zaczyna odnosić zwycięstwa. Wierność męczenników jawi się jako ich inspiracja i źródło.
Księgi Machabejskie potępiają ustępstwa wobec wroga,
który chce pozbawić naród nie tylko niepodległości,
lecz także kultury i religii,
a tym samym tożsamości i wiary
Na wzór męczeństwa widziana jest też śmierć na wojnie. Dotyczy to nawet heroicznego samobójstwa (2 Mch 14,37-46). Podobieństwo polega na tym, że wierność Bogu skłania do ofiary z własnego życia. Jest to zarazem ofiara za innych, których ginący chronią, dając im przy tym przykład poświęcenia. Wierzący godzi się dobrowolnie śmierć męczeńską, gdyż jest ona lepsza niż tchórzliwe odstępstwo od wiary. Ilustrują to okoliczności śmierci starca Eleazara i siedmiu braci z matką (2 Mch 6-7).
Eleazar nie przyjął oferty ustępstwa pozornego, udawania, że zje zakazany pokarm. Jaki to byłby przykład dla innych? Młodzieńcy przyjęli śmierć, choć mogli się uratować. Wierząc w życie wieczne, byli przekonani, że Bóg ich wierność wynagrodzi, podczas gdy prześladowcę czeka zagłada. Nie wyparli się Boga nawet na strasznych torturach.
Co? Gdzie? Kiedy?
