Wśród uchodźców wojennych z Ukrainy są osoby wyznania greckokatolickiego oraz prawosławnego. Jeśli w pobliżu nie ma cerkwi, czy możemy zapraszać je do kościołów katolickich, zachęcać do sakramentów?
Grekokatolicy, czyli katolicy obrządku wschodniego, mogą brać udział w liturgii łacińskiej, podczas której mogą przyjmować sakramenty święte. Prawo Kościoła rzymskokatolickiego i tradycja Kościołów wschodnich pozwalają także na udzielanie sakramentów świętych wiernym, którzy nie mają pełnej jedności z Kościołem katolickim. My nie widzimy przeszkód, żeby udzielać sakramentów także chrześcijanom prawosławnym. Pozostaje jednak pytanie, czy ci wierni będą mieli odwagę przyjąć sakramenty w Kościele katolickim, co we wspólnotach prawosławnych może być rozumiane jako akt apostazji.
Dlaczego mówi się wtedy o apostazji?
Znakiem świadczącym o przynależności do Kościoła prawosławnego jest przyjmowanie w nim sakramentów. Gdyby prawosławny przyjął sakrament Eucharystii w Kościele łacińskim czy greckokatolickim, to na tej
podstawie według eklezjologii prawosławnej stałby się apostatą i straciłby jedność kanoniczną ze swoim Kościołem. Dla wielu prawosławnych jest to wielki dylemat. Zachęcamy naszych kapłanów, żeby byli otwarci, przyjmowali wiernych w swoich świątyniach, jeżeli oni tego pragną, by modlili się z nimi; ale niech będą roztropni, by nieopatrznie nie ranić ich duszy.
Co jest symbolem Świąt Zmartwychwstania w Kościele obrządku wschodniego?
Najważniejszym symbolem jest ikona Zmartwychwstania Pańskiego, przedstawiająca Chrystusa podającego rękę Adamowi i Ewie. To symbol wydostawania naszych biblijnych rodziców ze śmierci do nowego życia. Ikona niesiona jest w procesji rezurekcyjnej, potem umieszczana jest na ołtarzu przed ikonostasem, w miejscu centralnym każdej cerkwi. Każdy wchodzący do świątyni oddaje cześć tej ikonie, a dopiero potem zajmuje swoje miejsce w świątyni.
Chrześcijanie Kościołów wschodnich obchodzą tegoroczną Wielkanoc 24 kwietnia. Jak wygląda świętowanie w ich rodzinach?
Spotykamy się, modlimy, składamy sobie życzenia. Śpiewamy wspólnie pieśń o tym, że Chrystus zmartwychwstał. Odmiennością w stosunku do rzymskich katolików jest to, że wielkanocnego posiłku nie zaczynamy od dzielenia się jajkiem, tylko chlebem paschalnym, poświęconym podczas jutrzni wielkanocnej albo w Wielką Sobotę. Chleb paschalny jest znakiem obecności Chrystusa pośród nas. Nie ma w naszych zwyczajach niczego takiego, co mogłoby zadziwić jedną lub drugą stronę. Piękne pisanki, malowane kraszanki to wspólne dla nas elementy świąteczne. W Polsce pojawiła się idea przygotowania śniadania wielkanocnego w punktach dla uchodźców, gdzie mieszkają prawosławni, grekokatolicy i łacinnicy. To wspólne śniadanie wielkanocne pozwoli im wszystkim odczuć, że zmartwychwstały Chrystus nie zapomniał o nich.
To również czas na składanie świątecznych życzeń?
Obchody Wielkanocy mają inny charakter niż w przypadku świąt Bożego Narodzenia, zbiegających się z Nowym Rokiem, kiedy życzenia krążą wokół spraw egzystencjalnych. W czasie paschalnym mówimy o tym, by przyjąć Chrystusa Zmartwychwstałego, zostawić w naszym życiu miejsce dla Pana. Nie ma specjalnych formuł, ale charakterystyczne u nas jest wielkanocne przywitanie: ??????? ???????! (Chrystus zmartwychwstał). Tak mówi każdy, kto wraca z cerkwi do domu, a także zasiadający przy stole. Podobnie witamy w tym dniu znajomych i sąsiadów spotkanych na ulicy. Nie mówimy tego dnia: „Dzień dobry, jak się masz”, ale „Chrystus zmartwychwstał!”. W ten sposób głosimy prawdę o zmartwychwstaniu nie tylko w kościele, ale także w rodzinie i wśród tych, którzy żyją wokół nas.
